برنامه ريزي درسي و تدوين سرفصل دروس رشته هاي تحصيلي دانشگاه ها،از فعاليت هايي است كه تاكنون اهم آن توسط شوراي عالي انقلاب فرهنگي و شوراي عالي برنامه ريزي وزارت علوم،تحقيقات و فناوري انجام مي شده است و گروه هاي آموزشي دانشگاه ها براي تغيير و تحول در آن،از اختيارات بسيار محدودي برخوردار بوده اند. اما  سند برنامه سوم توسعه اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي كشور در راستاي تمركز زدايي در بخش آموزش عالي،وزارت علوم،تحقيقات و فناوري را مكلف كرده است تا به منظور ايجاد دگرگوني در نظام برنامه ريزي آموزشي و شيوه هاي آموزش،اختيار برنامه ريزي درسي را به دانشگاه هاي واجد شرايط محول كند.

تهيه كتاب هاي راهنما،گام مهمي براي كمك به اعضاي هيأت علمي در برنامه ريزي درسي است.بدين منظور كتاب حاضر قصد دارد به منظور تحقق مطلوب اين رسالت علمي مباني اوليه و فرايند برنامه ريزي درسي در دانشگاه ها را تبيين كند.

در اين كتاب سعي شده است تجارب مفيد كشور هايي كه سال ها قبل در اين مسير حركت كرده اند ،مورد استفاده قرار گيرد.به همين جهت،كتاب به صورت ترجمه و تأليف تهيه شده تا امكان استفاده از چندين كتاب وزين و شناخته شده حاصل شود.

كتاب حاضر در ده فصل منتشر شده است كه در فصل اول آن به اختصار روند تدوين برنامه هاي درسي در دانشگاه هاي كشور از گذشته تا حال توضيح داده مي شود. سپس الزامات و آسيب هاي برنامه درسي دانشگاه ها را بيان مي كند. در فصل هاي دوم و سوم،مطالب نظري در زمينه برنامه ريزي درسي ارايه شده،ليكن چون اكثر مخاطبان اين كتاب ،اعضاي هيأت علمي غير از رشته تعليم و تربيت و گرايش هاي آن هستند،ضروري است تا مطالب به صورت كاربردي و عملياتي مطرح شود. از اين رو،در فصول بعدي مطالب به صورت تفصيلي و در مواردي بر اساس تسلسل زماني ارايه شده است.اگر چه برخي عناوين ممكن است مشابه باشد،لكن اين به معناي هم پوشاني محتواي مطالب آن نيست بلكه با اندكي دقت مي توان تفاوت فعاليت ها و وظايف در مراحل مختلف برنامه ريزي درسي را بر اساس سير زماني مشاهده كرد.

فصل هاي هشتم و نهم با رويكرد سيستمي مراحل برنامه ريزي درسي را بررسي مي كند. به عبارت ديگر آنچه كه دانشگاه ها بايد به عنوان يك كار گروهي انجام دهند، مورد بررسي قرار مي گيرد. در نهايت ،فصل دهم با پيشنهاد ضرورت راه اندازي واحدي در دانشگاه ها براي بازنگري ،تدوين و ارتقا مستمر برنامه هاي درسي ،بحث را به پايان مي رساند.

اين كتاب در 168 صفحه،با تيراژ هزار جلد و به قيمت 1800 تومان در اختيار علاقه مندان قرار دارد.  

عنوان                                                                                                                    صفحه

پيشگفتار .............................................................................................................. 11

فصل اول: گذشته، حال و آينده برنامه درسي در دانشگاه

مقدمه................................................................................................................... 15

برنامه درسي در دانشگاههاي ايران............................................................................ 21

الزامات برنامه درسي دانشگاه محور........................................................................... 25

آسيب هاي برنامه درسي دانشگاه محور و راهبردهاي مقابله با آن................................... 26

فصل دوم: مفهوم برنامه درسي

مقدمه................................................................................................................... 29

تعريفهايي از برنامه درسي........................................................................................ 30

ويژگيهاي برنامه درسي............................................................................................. 35

مشاركت كنندگان در تدوين برنامه درسي..................................................................... 37

فصل سوم: ملاحظات اساسي در برنامه ريزي درسي

مقدمه................................................................................................................... 39

محتواي درس......................................................................................................... 41

معيارهاي فلسفي................................................................................................... 41

معيارهاي حرفه‌اي.................................................................................................... 41

معيارهاي روانشناختي............................................................................................. 42

معيارهاي مربوط به اجرا............................................................................................ 42

معيارهاي دانشجويي............................................................................................... 43

دانشجويان ............................................................................................................ 43

دانشجويان زن........................................................................................................ 44

دانشجويان بزرگسال................................................................................................ 45

دانشجويان كم توان................................................................................................. 45

دانشجويان جديد الورود............................................................................................. 45

دانشجويان ايراني غير فارسي زبان............................................................................. 46

دانشجويان خارجي.................................................................................................. 46

دانشجويان داراي استعداد درخشان............................................................................ 46

غايتها و اهداف........................................................................................................ 47

نوشتن اهداف......................................................................................................... 48

منبع اهداف............................................................................................................ 51

اهداف تا چه اندازه بايد تفصيلي و صريح باشند؟............................................................ 51

انتخاب روشها و ارتباط دادن اهداف به فعاليتهاي ياددهي و يادگيري................................... 52

مربوط ساختن اهداف به روشهاي ارزيابي..................................................................... 54

توالي و سازماندهي درس........................................................................................ 57

ساير ملاحظات در طراحي درس................................................................................. 58

ارزشيابي درس....................................................................................................... 59

فصل چهارم: دستور العملهاي كاربردي براي تدوين يا بازنگري درس

مقدمه................................................................................................................... 61

راهبردهاي كلي...................................................................................................... 62

تصميم گيري در مورد آنچه مي‌خواهيد انجام دهيد.......................................................... 63

تعريف و محدود كردن محتواي درس............................................................................. 65

سازماندهي درس................................................................................................... 67

معيارهاي انتخاب كتابهاي درسي و خواندنيها................................................................ 70

تدوين خط مشي‌هاي مربوط به درس و اداره كلاس......................................................... 73

انجام وظايف مديريتي............................................................................................... 76

فصل پنجم: تهيه و تدوين فهرست رؤوس مطالب

راهبردهاي كلي...................................................................................................... 78

تهيه يك فهرست رؤوس مطالب................................................................................... 79

استفاده از فهرست رؤوس مطالب............................................................................... 84

فصل ششم: شمارش معكوس براي فراهم سازي درس

زمان: سه ماه قبل از تشكيل كلاسها.......................................................................... 85

اهداف را بنويسيد.................................................................................................... 85

پيش نويس فهرست رؤوس مطالب درس را فراهم سازيد................................................. 88

ملاحظاتي درباره سفارش كتاب و ديگر منابع براي مطالعه دانشجويان................................ 88

زمان: دو ماه قبل از تشكيل اولين جلسه كلاس............................................................. 91

يك مجموعه مواد آموزشي اوليه (غير قطعي) براي دانشجويان مشخص كنيد....................... 91

فهرست رؤوس مطالب را تدوين كنيد............................................................................ 92

شيوه هاي مناسب تدريس را انتخاب كنيد.................................................................... 94

منابعي را كه نيازمند كار قبلي است، بررسي كنيد........................................................ 95

زمان: دو هفته قبل از تشكيل اولين جلسه درس........................................................... 95

فصل هفتم: اولين روز كلاس

راهبردهاي كلي ..................................................................................................... 97

بررسي وظايف اجرايي.............................................................................................. 99

ايجاد يك محيط كلاسي مثبت.................................................................................... 101

بيان انتظارات و استانداردهاي درس............................................................................ 102

فصل هشتم: رويكرد سيستمي در بازنگري و تدوين برنامه درسي

مقدمه‌اي بر مدل مورد استفاده.................................................................................. 107

تصميم گيري براي طراحي يا بازنگري يك درس يا يك برنامه............................................... 115

دليل آغاز پروژه‌ها..................................................................................................... 116

رويكردهاي توليد پروژه .............................................................................................. 118

انتخاب پروژه‌اي كه بايد انجام شود.............................................................................. 120

انتخاب يك تيم طراحي و تعيين اهداف و رويه‌ها.............................................................. 123

گردآوري و تجريه و تحليل داده‌هاي اساسي................................................................... 125

دروندادهاي دانشجويان............................................................................................. 125

دروندادهاي اجتماعي............................................................................................... 129

اولويتهاي آموزشي ................................................................................................. 131

حيطه دانش........................................................................................................... 131

پژوهش................................................................................................................. 132

فصل نهم: ترسيم برنامه درسي ايده‌آل و انطباق آن با واقعيت

عواملي كه در پروژه‌هاي برنامه درسي بايد ملاحظه شوند............................................... 136

عواملي كه در تدوين درسها بايد ملاحظه شوند............................................................. 137

شفاف سازي اهداف درس و اندازه گيري نتايج يادگيري.................................................... 143

انتخاب رسانه‌هاي آموزشي...................................................................................... 146

ارزشيابي مواد آموزشي موجود.................................................................................. 148

فصل دهم: بهبود برنامه‌هاي درسي از طريق ايجاد يك مركز در دانشگاه

انتخاب رويكرد ارتقاي كيفيت آموزش............................................................................ 153

اقداماتي براي تضمين موفقيت برنامه هاي ارتقاي كيفيت آموزش...................................... 155

منابع فارسي......................................................................................................... 164

منابع انگليسي....................................................................................................... 165