در سیستم‌های پایگاه داده‌ها، تمامی داده‌ها به‌صورت یکپارچه و تنها در یک محل ذخیره می‌شوند و تمامی کاربران می‌توانند به‌صورت اشتراکی و همزمان از این داده‌ها استفاده کنند. در سیستم‌های پایگاه داده‌ها، هیچ‌یک از کاربران به‌صورت مستقیم به داده‌ها دسترسی ندارند بلکه درخواست‌های خود را در قالب یک دستور سطح بالا به یک نرم‌افزار از پیش ساخته شده به‌نام نرم‌افزار مدیریت پایگاه داده‌ها یا DBMS تحویل می‌دهند.

کتاب حاضر در 6 فصل تنظیم شده است و به مباحثی با عناوین تاریخچه و مفاهیم پایگاه داده‌ها، پایگاه داده‌های رابطه‌ای، جبر رابطه‌ای، زبان پرس‌وجوی ساخته یافته، نرمال‌سازی و مدل‌سازی داده‌ها با استفاده از نمودارهای موجودیت رابطه (ERD) می‌پردازد.

در این کتاب به جای پرداختن به ریز مسائل تئوری، با ارائه مثال‌ها و تمرین‌های متنوع و واقعی ذهن دانشجویان را برای کار در محیط‌های عملی آماده می‌کند.

در فصل‌های ابتدای کتاب تاریخچه و سیر تکاملی پایگاه داده‌ها را بررسی کرده، مدل‌های پایگاه داده‌ها را مقایسه کرده و اجزاء و روند کار سیستم‌های پایگاه داده‌ها را مورد بحث قرار می‌دهد.

سپس مفاهیم موجود در پایگاه داده‌های رابطه‌ای و قوانین حاکم بر آنها را تشریح می‌کند و در این کتاب، جبر رابطه‌ای را مجموعه‌ای از عملکردها و قوانینی معرفی می‌کند که برای پردازش رابطه‌ها یا جداول به‌کار می‌رود.

در نهایت در فصل‌های پایانی آمده است: مدل‌های داده، نمایشی نسبتاً ساده و غالباً گرافیکی از ساختارهای داده در دنیای واقعی هستند که می‌توانند به‌عنوان یک پل ارتباطی میان طراحان، برنامه‌نویسان و کاربران نهایی مورد استفاده قرار گرفته و آنها را در رسیدن به یک دید مشترک و فهم متقابل از برداشت‌های یکدیگر یاری می‌کنند.

تمامی سرفصل‌های تعریف شده از طرف وزارت علوم برای درس اصول و طراحی پایگاه داده‌های رشته کاردانی و کارشناسی کامپیوتر ارائه شده است.

کتاب «اصول و طراحی پایگاه داده‌ها» در 294 صفحه و به قیمت 27 هزار ریال به‌چاپ رسیده است.

عنوان................................................................................................................. صفحه

فصل 1 – تاریخچه و مفاهیم پایگاه داده‌ها............................................................. 9

1-1) مفاهیم مربوط به پایگاه داده‌ها.......................................................................... 9

2-1)تاریخچه پایگاه داده‌ها........................................................................................ 11

3-1) سیستمهای پایگاه داده‌‌ها................................................................................ 19

4-1) اجزاء یک سیستم پایگاه داده‌ها......................................................................... 21

5-1) انواع سیستمهای پایگاه داده‌ها......................................................................... 23

6-1) وظایف DBMSو................................................................................................ 25

7-1) معماری سیستمهای پایگاه داده‌‌ها..................................................................... 30

8-1) مدلهای پایگاه داده‌ها....................................................................................... 35

1-8-1) مدل سلسله مراتبی.................................................................................... 37

2-8-1) مدل شبکه‌ای.............................................................................................. 41

3-8-1) مدل رابطه‌ای............................................................................................... 45

تمرینهای فصل....................................................................................................... 48

فصل 2- پایگاه داده‌های رابطه‌ای......................................................................... 49

1-2) مفاهیم پایگاه داده‌های رابطه‌ای......................................................................... 49

2-2) قوانین حاکم بر پایگاه داده‌های رابطه‌ای: قوانین جامعیت داده‌ای............................... 63

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. 64

تمرینهای فصل....................................................................................................... 82

فصل 3- جبر رابطه‌ای......................................................................................... 91

1-3) عملگرهای یکتایی.......................................................................................... 94

2-3) عملگرهای اجتماع، اشتراک و تفاضل.................................................................. 99

3-3) عملگرهای ضرب و پیوند................................................................................... 102

4-3) عملگر تقسیم................................................................................................ 111

5-3) عملگر جایگزینی............................................................................................. 113

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. 114

تمرینهای فصل....................................................................................................... 121

فصل 4- زبان پرس‌وجوی ساخت‌یافته................................................................... 125

1-4) دستورات تعریف داده‌ها.................................................................................... 126

2-4) دستورات دستکاری داده‌ها............................................................................... 130

3-4) دستورات کنترل داده‌ها..................................................................................... 146

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. 147

تمرینهای فصل....................................................................................................... 148

فصل 5- نرمال‌سازی........................................................................................... 205

1-5) جداول آنرمال.................................................................................................. 206

2-5) جداول نرمال 1................................................................................................ 206

3-5)جداول نرمال 2................................................................................................. 209

4-5) جداول نرمال 3 و BCNFو.................................................................................... 211

5-5) جداول نرمال 4................................................................................................ 217

6-5) جداول نرمال 5................................................................................................ 221

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. 227

تمرینهای فصل....................................................................................................... 231

فصل 6 – مدلسازی داده‌ها با استفاده از نمودارهای موجودیت رابطه (ERD)و......... 235

1-6) گروه‌بندی مدلهای داده براساس درجات تجرید داده‌ها.............................................. 236

2-6) نمودارهای ERو............................................................................................... 240

1-2-6) اجزاء اصلی نمودارهای ERو............................................................................ 240

2-2-6) انواع موجودیتها........................................................................................... 248

3-2-6) نوع و زیرنوعهای موجودیت............................................................................. 252

4-2-6) نگاشت یک نمودار ER به جداول پایگاه داده‌ها.................................................... 255

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. 265

تمرینهای فصل....................................................................................................... 281