روش تحقيق و انجام پژوهش بايد از مرحله ي دبيرستان به دانش آموزان آموزش داده شود تا هنگامي كه به دانشگاه وارد مي شوندبه طور آگاه با روحيه اي قوي و آماده براي پژوهش هاي گوناگون در رشته هاي خود شروع به تحقيق كنند. متاسفانه جاي درس روش تحقيق در مدارس كشور ما خالي است و در بسياري از رشته هاي تحصيلي، مقطع كارشناسي دانشگاه ها نيز دانشجويان بعد از چهار سال تحصيل بدون آنكه كوچك ترين آشنايي با روش تحقيق و پژوهش پيدا كرده باشند فارغ التحصيل مي شوند. لذا يكي از مشكلات دانشجويان درمراكز آموزش عالي كشور عدم آشنايي آنان با روش تحقيق مي باشد. از طرف ديگر در نظام آموزشي ما اين نقص اساسي همواره بوده است كه ما ياد نمي گيريم و ياد نمي دهيم كه چگونه دانشجويان از كتابخانه ها و مراكز اطلاع رساني استفاده كنند تا در كار تحقيق و پژوهش موفق باشند. هدف اين كتاب آشنا ساختن دانشجويان با روش تحقيق و همچنين آموختن روش استفاده از كتابخانه و شيوه هاي جستجوي اطلاعات است تا بتوانند كارهاي تحقيقي و پژوهشي خود را بدون وابستگي به ديگران به انجام برسانند.

اين كتاب شامل سيزده فصل به شرح زير است فصل اول به تعريف علم، روش علمي، تعريف تحقيق ويژگي هاي تحقيق علمي، انواع تحقيقات و مراحل روش تحقيق پرداخته است. فصل دوم طرح تحقيق است كه شامل انتخاب موضوع و عنوان تحقيق، بيان مساله، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقيق، اهداف تحقيق، بيان فرضيه، روش انجام پژوهش،جامعه و نمونه ي آماري پژوهش، روش جمع آوري اطلاعات، روش تجزيه و تحليل اطلاعات، اهميت پژوهش، محدوديت ها و موانع پژوهش و تعاريف واژه ها و اصطلاحات مي باشد. فصل سوم به بحث نمونه گيري پرداخته و مفهوم نمونه و انواع آن و روش هاي نمونه گيري رابيان مي كند. فصل چهارم به بيان انواع روش هاي تحقيق اختصاص داده شده است. فصل پنجم ابزار سنجش و اندازه گيري را مورد بحث قرار مي دهد. فصل ششم به بحث روش هاي جمع آوري اطلاعات پرداخته و انواع روش هاي جمع آوري اطلاعات را معرفي مي كند. فصل هفتم به بيان متغيرها و انواع آن مي پردازد. فصل هشتم نحوه تنظيم، تدوين و نگارش گزارش تحقيق را توضيح مي دهد. فصل نهم شيوه و سبك هاي نوشتن كتابنامه را توضيح مي دهد. فصل دهم به آشنايي با منابع اطلاعاتي اختصاص يافته است. فصل يازدهم شيوه ي پيدا كردن كتاب در كتابخانه را توضيح مي دهد. فصل دوازدهم به معرفي پايگاه هاي اطلاعاتي فارسي اختصاص دارد و فصل سيزدهم به روش جستجوي اطلاعات در اينترنت و معرفي وب سايت هاي علمي و فني مي پردازد.

كتاب «آشنايي با روش تحقيق و شيوه ي جستجوي اطلاعات» در 104 صفحه و به قيمت 1900 تومان در اختيار تمامي علاقه مندان و دانشجويان رشته هاي مختلف دانشگاهها و مراكز آموزش عالي كه مي خواهند با روش تحقيق و شيوه ي جستجوي اطلاعات آشنايي پيدا كنند، قرار دارد.

فهرست مندرجات

مقدمه .................................................................................................  7

فصل اوّل‌: كليات

تعريف علم ............................................................................................  9

روش علمي ..........................................................................................  9

تفاوت روش علمي با پژوهش ...................................................................  9

مفهوم تحقيق ......................................................................................  10

ويژگي‌هاي تحقيق علمي .......................................................................  10

انواع تحقيقات ......................................................................................  11

مراحل روش تحقيق ...............................................................................  12  

‌فصل دوم‌: طرح تحقيق

انتخاب موضوع و عنوان تحقيق ................................................................  13

‌بيان مسأله .........................................................................................  13

معيار‌هاي انتخاب موضوع تحقيق ..............................................................  14

بيان مسأله .........................................................................................  15

مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقيق .......................................................  16

اهداف تحقيق ......................................................................................  17

بيان فرضيه ..........................................................................................  17

روش انجام پژوهش ...............................................................................  19

جامعه و نمونه‌ي آماري پژوهش ................................................................  19

روش جمع‌‌آوري اطلاعات .........................................................................  19

روش تجزبه و تحليل اطلاعات ...................................................................  19

اهميت و ارزش پژوهش ..........................................................................  20

تعاريف واژه‌ها و اصطلاحات ......................................................................  21

فصل سوم‌: جامعه و نمونه‌ي آماري تحقيق

جامعه‌ي آماری .....................................................................................  23

نمونه ..................................................................................................  23

روش‌هاي‌ نمونه‌گيري .............................................................................  23

1. نمونه‌گيري احتمالي يا تصادفي ............................................................  23

نمونه‌گيري تصادفي ..........................................................................  24

نمونه‌گيري با استفاده از جداول اعداد تصادفي .......................................  24

نمونه‌گيري منظم يا سيستماتيك ........................................................  25

نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌اي ..............................................................  25

نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌اي .............................................................  26

2. نمونه‌گيري غير‌احتمالي يا غير‌تصادفي ...................................................  26

نمونه‌گيري سهميه‌اي .......................................................................  26

نمونه‌گيري اتفاقي ...........................................................................  27

نمونه‌گيري وضعي ............................................................................  27

نمونه‌گيري موردي ............................................................................  27

تعيين حجم نمونه .................................................................................  27

ملاك‌‌هاي تعيين اندازه نمونه ....................................................................  28

1. حد نصاب‌ها ................................................................................  28

2. استفاده از فرمول‌هاي آماري ..........................................................  29

3. جدول كرجساي و مورگان ...............................................................  29

فصل چهارم‌: روش‌‌هاي تحقيق

تحقيقات علمي بر‌اساس هدف ................................................................  31

تحقيقات بنيادي ..............................................................................  31

تحقيقات كاربردي .............................................................................  32

تحقيقات عملي ..............................................................................  32

تحقيقات عملي بر‌اساس ماهيت و روش ...................................................  32

تحقيقات تاريخي ‌............................................................................. 33

تحقيقات توصيفي ............................................................................  33

تحقيقات توصيفي زمينه‌اي يا پيمايشي ...............................................  34

تحقيقات توصيفي موردي يا پژوهشي .................................................  34

تحقيقات توصيفي تحليل محتوا ..........................................................  34

تحقيقات همبستگي يا همخواني .......................................................  35

تحقيقات علي يا پس از وقوع .............................................................  35

تحقيقات تجربي ..............................................................................  36

تحقيقات نيمه تجربي .......................................................................  36

تحقيقات مشاركتي .........................................................................  37

‌فصل پنجم‌: ابزار سنجش و اندازه‌گيري

تعريف ابزار اندازه‌گيري ............................................................................  39

انواع ابزار‌هاي جمع‌آوري اطلاعات ..............................................................  39

مقياس‌ها‌ي اندازه‌گيري ..........................................................................  39

روايي و پايابي ابزار سنجش ....................................................................  41

پيش آزمون ..........................................................................................  42

فصل ششم‌: روش‌هاي جمع‌آوري اطلاعات

روش‌هاي كتابخانه‌اي .............................................................................  43

روش‌هاي ميداني ..................................................................................  43

جمع‌آوري اطلاعات از طريق پرسشنامه .....................................................  44

جمع‌آوري اطلاعات از طريق مصاحبه ..........................................................  46

جمع‌آوري اطلاعات از طريق مشاهده ........................................................  48

فصل هفتم‌: متغير‌ها و انواع آن

تعريف متغير .........................................................................................  51

انواع متغير ...........................................................................................  51

متغير‌هاي كمي و كيفي .........................................................................  52

متغيرهاي گسسته و پيوسته ..................................................................  52

متغير‌هاي دو ارزشي و چند ارزشي ..........................................................  53

متغير‌هاي مزاحم و متغير‌هاي اطلاعاتي .....................................................  53

متغير‌هاي فعّال و متغير‌هاي هويتي ...........................................................  53

فصل هشتم‌: تهيه و تنظیم گزارش تحقيق

بخش ابتدايي يا مقدماتي گزارش تحقيق ..................................................  55

بخش اصلي يا متن گزارش تحقيق ...........................................................  56

بخش پاياني گزارش تحقيق ....................................................................  57

فصل نهم‌: آيين كتابنامه‌نويسي ‌كتاب‌ها و مقالات

تعريف كتابنامه ......................................................................................  59

نكات مهم در نوشتن كتابنامه ..................................................................  59

نمونه كتابنامه‌نويسي كتاب‌هاي فارسي ...................................................  60

نمونه كتابنامه نويسي مقالات مجلات و روزنامه‌ها .......................................  61

سبك‌هاي معروف كتابنامه‌نويسي .............................................................  61

فصل دهم‌: منابع اطلاعاتي

كتاب‌ها ...............................................................................................  63

مجلات ................................................................................................  67

روزنامه‌ها ............................................................................................  67

مجموعه مقالات همايش‌ها .....................................................................  67

پايان‌نامه‌ها ..........................................................................................  67

نقدها و بررسي‌ها .................................................................................  67

پروانه‌هاي ثبت اختراع ............................................................................  68

استانداردها .........................................................................................  68

مواد ديداري و شنيداري ..........................................................................  68

گزارش‌‌ها .............................................................................................  69

بانك‌هاي اطلاعاتي ................................................................................  69

فصل يازدهم‌: پيدا كردن منابع اطلاعاتي

نظام‌ها‌ي رده‌بندي كتابخانه‌ها ..................................................................  71

نطام رده‌بندي دهدهي ديويي .................................................................  71

نظام رده‌بندي كنگره ..............................................................................  75

برگه‌دان كتابخانه ...................................................................................  80

برگه مشخصات كتاب .............................................................................  80

انواع برگه كتاب .....................................................................................  81

فصل دوازدهم‌: پايگاه‌هاي اطلاعاتي فارسی

پايگاه اطلاعاتي پژوهشگاه اطلاعات و مدارك علمي ايران (‌IRAN DOC) ............  84

پايگاه اطلاعاتي سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي ايران ..........................  85

پايگاه اطلاعاتي مركز منطقه‌اي علوم و قناوري شيراز ....................................  85

پايگاه اطلاعاتي علمي جهاد دانشگاهي (D‌SI)  ..........................................  86

پايگاه اطلاع‌رساني خانه كتاب .................................................................  87

پايگاه اطلاعاتي كتابخانه ملي .................................................................  87

پايگاه اطلاع‌رساني شبكه‌ي علمي كشور ..................................................  88

وب سايت مركز آمار ايران ........................................................................  88

پايگاه تمام متن استانداردهاي ملي ايران ..................................................  88

مركز اطلاع‌رساني و انفورماتيك ................................................................  88

شبكه اطلاع‌رساني بازار كار ....................................................................  89

شبكه اطلاع‌رساني رشد ........................................................................  89

فصل سيزدهم‌: جستجوی اطلاعات در اينترنت

موتورهاي جستجو ................................................................................  91

فرمول جستجو .....................................................................................  91

عملگرهاي بولي ...................................................................................  91

كوتاه‌سازي يا بريده‌سازي .......................................................................  92

حسا‌سيت به حروف بزرگ و كوچك ............................................................  93

عملگر‌هاي همسايگي يا مجاورت .............................................................  93

انواع موتورهاي جستجو .........................................................................  94

معرفي موتور‌هاي جستجو ......................................................................  96

معرفي موتورهای جستجوی عمومی، راهنما، فهرست و جامع