اين كتاب به عنوان يك منبع درسي براي دانشجويان مقاطع تحصيلي مختلف در رشته‌هاي مرتع و آبخيزداري، مديريت مناطق خشك و بياباني و يك راهنماي كاربردي براي كارشناسان بخش اجرا قابل استفاده است. علاوه بر روش‌هاي متداول در ايران، برخي روش‌هاي اصلاح و توسعه مرتع از قبيل آتش سوزي، كنترل بيولوژيك گياهان مهاجم، كپه كاري زير بوته، تكثير رويشي گياهان مرتعي به جمع‌آوري آب به روش‌هاي ايمپرينتينگ، چيزلينگ، چاله‌هاي هلالي شكل و روش‌هاي اصلاح چشمه‌ها در اين كتاب معرفي شده‌اند كه در ساير منابع فارسي اطلاعات بسيار اندكي در مورد آنها وجود دارد.

چندين روش اصلاح مرتع به صورت الگوهاي پژوهشي ارائه شده اند، كه قابل استفاده كارشناسان مراكز پژوهشي و دانشجويان تحصيلات تكميلي است. در فصل آخر كتاب، نيز روش توجيه اقتصادي طرح‌هاي اصلاح و توسعه مرتع در قالب يك مثال الگويي ارائه شده است.

كتاب «اصلاح و توسعه مرتع» در 240 صفحه و به قيمت 38 هزار ريال به چاپ رسيده است.

پيشگفتار ........................................................................................................ 11

1- مقدمه......................................................................................................... 15

1-1- اهميت و تعريف اصلاح و توسعه مرتع.............................................................. 15

1-2- فوايد اصلاح و توسعه مرتع............................................................................ 17

1-3- موانع اصلاح و توسعه مرتع در ايران................................................................. 19

1-4- عوامل موثر بر انتخاب پروژه هاي اصلاح و توسعه مرتع........................................ 23

2-  اصلاح و توسعه مرتع از طريق مديريت دام................................................. 27

2-1- مديريت پراكنش دام در مرتع.......................................................................... 28

2-2- تطبيق نوع دام با نوع پوشش مرتع................................................................ 32

2-3- برنامه هاي چرا.......................................................................................... 40

3- اصلاح و توسعه منابع آب شرب دام در مرتع................................................ 47

3-1- كميت منابع آب......................................................................................... 47

3-2- كيفيت منابع آب........................................................................................ 48

3-3- انواع منابع آب شرب دام در مرتع و روش هاي اصلاح و توسعه آنها........................ 50

3-4- روش هاي تأمين آب شرب دام در حوضچه هاي ذخيره....................................... 58

3-5- تأمين آب شرب دام با حفره چاه.................................................................... 62

3-6- لوله كشي آب در مرتع (چراگاه).................................................................... 64

3-7- حمل دستي آب........................................................................................ 65

4- كنترل گياهان مهاجم درمرتع...................................................................... 67

4-1- لزوم كنترل گياهان مهاجم در مرتع................................................................. 67

4-2- مفاهيم و اصول كلي كنترل گياهان مهجم در مرتع............................................ 67

4-3- كنترل بيولوژيك گياهان مهاجم مرتع توسط حشرات........................................... 77

4-4- آينده كنترل بيولوژيك................................................................................... 80

4-5- كنترل گياهان مهاجم در مرتع با سموم علف كش............................................. 81

4-6- كنترل گياهان مهاجم مرتع با استفاده از تيمارهاي مكانيكي............................... 82

4-7- ساير روش هاي كنترل گياهان مهاجم در مرتع................................................. 87

4-8- استراتژي هاي مديريت تلفيقي براي كنترل گياهان مهاجم در مرتع...................... 87

5- اصلاح مرتع از طريق بذركاري..................................................................... 91

5-1- مقدمه..................................................................................................... 91

5-2- تأثير عوامل اكولوژيك بر انتخاب مكان مناسب براي بذر كاري............................... 92

5-3- انتخاب بذر................................................................................................ 105

5-4- تهيه بذر................................................................................................... 108

5-5- فصل كاشت.............................................................................................. 110

5-6- مقدار بذر................................................................................................. 110

5-7- روش هاي آماده سازي زمين و بستر بذر........................................................ 112

5-8- روش هاي كاشت بذر................................................................................. 118

5-9- كشت مخلوط در برابر كشت خالص................................................................ 122

5-10- تناوب غله و مرتع (لي فارمينگ).................................................................. 123

6- اصلاح مرتع به روش هاي بوته كاري و تكثير رويشي.................................... 127

6-1- بوته كاري (نهال كاري)................................................................................ 127

6-2- روش هاي تكثير رويشي گياهان مرتعي......................................................... 138

7- روش هاي ويژه بذر كاري و جمع آوري رواناب در مرتع.................................. 145

7-1- احداث چاله هاي قايقي شكل در سطح مرتع.................................................. 146

7-2- روش هاي ديگر احداث چاله در مرتع............................................................... 149

7-3- احداث شيار بر روي خطوط تراز...................................................................... 152

7-4- احداث شيارهاي كوچك............................................................................... 154

7-5- احداث پشته بر روي خط تراز......................................................................... 155

7-6- تراس بندي............................................................................................... 157

7-7- زيرشكني................................................................................................. 158

7-8- پخش سيلاب............................................................................................ 159

7-9-ميان كاري................................................................................................. 165

7-10- كپه كاري................................................................................................ 167

7-11- مطالعه موردي : كپه كاري زير بوته............................................................... 169

نتيجه گيري..................................................................................................... 172

8- كودپاشي در مرتع..................................................................................... 173

8-1- لزوم كودپاشي در مرتع............................................................................... 173

8-2- تصميم گيري درخصوص كودپاشي در مرتع...................................................... 173

8-3- تاريخچه كودپاشي در مراتع ايران................................................................... 175

8-4- مكان هاي مناسب براي كودپاشي................................................................ 175

8-5- تعيين نوع و مقدار كود................................................................................. 176

8-6- انواع كودهاي شيميايي و مقدار مصرف آنها در مرتع.......................................... 177

8-7- اثرات متقابل اقليم و كودپاشي..................................................................... 181

8-8- اثر كودپاشي بر گياهان مرتع........................................................................ 183

8-9- روش هاي كودپاشي در مرتع....................................................................... 188

8-10- ارزيابي اقتصادي عمليات كودپاشي در مرتع.................................................. 189

9- آتش سوزي در مرتع.................................................................................. 191

9-1- سابقه استفاده از آتش سوزي در مرتع.......................................................... 191

9-2-آتش سوزي به عنوان يك ابزار اصلاح و توسعه مرتع در ايران................................. 192

9-3- انواع آتش سوزي در مرتع............................................................................ 193

9-4- اهداف آتش سوزي در مرتع.......................................................................... 194

9-5- مزايا و محدوديت هاي آتش سوزي در مرتع...................................................... 195

9-6- تأثير عوامل اكولوژيك بر آتش سوزي............................................................... 196

9-7- چگونگي اجراي عمليات آتش سوزي در مرتع................................................... 199

9-8- هزينه هاي پروژه آتش سوزي....................................................................... 208

9-9- اثر آتش سوزي بر اجزاي اكوسيستم مرتع....................................................... 208

10- مسايل اقتصادي پروژه هاي اصلاح و توسعه مرتع..................................... 215

10-1- مقدمه................................................................................................... 215

10-2- برخي پژوهش هاي انجام شده در زمينه ارزيابي اقتصادي طرح هاي مرتعداري

در ايران........................................................................................................... 216

10-3- معيارهاي اقتصادي جهت مقايسه طرح هاي اصلاح و توسعه مرتع...................... 217

10-4- منابع درآمد و هزينه در طرح هاي اصلاح و توسعه مرتع..................................... 218

10-5- توجيه اقتصادي طرح هاي اصلاح و توسعه مرتع از روش محاسبه نسبت درآمد

به هزينه......................................................................................................... 219

10-6- توجيه اقتصادي طرح هاي اصلاح و توسعه مرتع از روش بازده داخلي سرمايه........ 221

10-7- روش الگويي براي ارزيابي اقتصادي يك طرح اصلاح مرتع................................... 222

10-8- برخي مشكلات موجود در ارزيابي اقتصادي طرح هاي اصلاح و توسعه مرتع

و پيشنهاد راهكارها........................................................................................... 226

منابع.............................................................................................................. 229