مواد موثره دارویی ، مواد اصلی تشکیل دهنده و عامل اثر بخش محصولات دارویی هستند. پیشرفت های گسترده کشورمان در زمینه ساخت و تولید محصولات دارویی نهایی زمینه خودکفایی کشور در بسیاری از نیاز های حیاتی دارویی را فراهم کرده است. اما این خودکفای زمانی عمیق و پا برجا است که ظرفیت صنعت دارویی کشور را به تولید مواد موثره نیز توسعه دهیم. نیاز کشور به تولید انواع مواد موثره دارویی یکی از زمینه های اصلی توسعه صنعت دارویی کشور و گسترش کسب و کار های دارویی در سال های پیش رو خواهد بود. در عین حال تبدیل شدن کشور به یک تولید کننده اصلی مواد موثره دارویی مستلزم توسعه زیرساخت های صنعتی و تعمیق دانش نظارتی است. همزمان با توجه فزاینده صنعت دارویی، کتاب حاضر که یکی از مراجع معتبر در زمینه توسعه، ساخت و قوانین نظارتی مواد موثره دارویی است که به زبان فارسی به جامعه داروسازی ایران تقدیم می شود.

کتاب «مواد موثره دارویی» با ترجمه خانم دکتر معصومه صفایی شکیب و ویراستاری علمی خانم دکتر سولماز غفاری و آقای دکتر رضا غفارزادگان، در 424 صفحه در قطع وزیری و با قیمت 170 هزار تومان

فهرست مطالب

عنوان      صفحه

فصل اول:مقدمه

1. ادغام ویکپارچگی.. 22

2. کیفیت/22

3. قدرتدارویی (برمبناینتیجه‌یتست‌هاینمونه‌ای). 25

4. کنترلکامپیوتریواتوماسیون.. 26

5. خلاصه. 27

فصلدوم:توسعهفرآیند

1. مقدمه. 29

2. اهدافانتخابشدهدرفرآیندتوسعه‌یدارویی.. 32

الف) فرآیندشیمیاییتولیدیکدارو. 32

ب) چشم‌اندازآینده. 39

ج) توضیحاتجزییوتخصصی‌ترازمراحلتوسعه‌یفرآیندبالکدارویی... 47

1) مرحلهاول: آماده‌سازی... 47

2) مرحله‌یدوم: پیشرفتوتوسعه. 53

3) مرحله‌یتثبیت... 58

4) مرحله‌یانتقالفناوری... 61

3. ازمقیاسآزمایشگاهیتامقیاسصنعتیوفراسویآن.. 62

الف) مفهومفرآیندوتوسعه‌یمقیاسآزمایشگاهی... 62

ب) فرآیندبالابردنمقیاسیاScale up.. 67

1) بالابردنمقیاسیاScale upچیست؟. 67

2) ابزار‌هایموردنیازبرایScale up.. 71

پ) اهداف واحد نیمه صنعتی در تولید بالک دارویی... 73

ت) فناوری‌هایجدیدبرایفرآوری... 98

ج) واحد نیمه صنعتی 100

4. ویژگی‌هایفیزیکوشیمیاییبالکدارویی.. 100

5. گسترهدانش... 106

6. مسئولیتفرآوریوپردازشدرتوسعه‌یفرآیندبالکدارویی.. 115

الف) ایمنیفرآیندهایترموشیمیایی... 117

1) ارزیابیخطروروش‌هایایمنیفرآیندشیمیایی... 123

2) طراحیفرآیندازمخاطراتارزیابیشدهودست‌یابیبهریسکقابل‌قبول. 125

3) ایمنیفرآیندترموشیمیاییدرانتقالفناوری... 127

ب) بهداشتصنعتی... 128

ج) ایمنیمحیطی... 130

7. برون‌سپاریدرفرآیندتوسعه‌یبالکدارویی.. 131

8. نتیجه. 132

فصلسوم:بالکدارویی: طراحیفرآیند،انتقالفناوریواولینساخت

1. مقدمه. 135

2. وظایفدرطراحیفرآیندبالکدارویی.. 137

الف)تعریفوتعیینحدودطراحیفرآیند.. 137

ب) طراحیفرآیندبه‌عنوانمرحلهاولانتقالفناوری... 146

ج) بسطگسترهدانش وطراحیفرآیند.. 148

3. انتقالفناوریفرآیندبالکداروییواولینساخت... 149

الف) تعریفانتقالفناوریوحدودمربوطبهآن.. 149

ب) مکانیزم‌هایانتقالفناوری... 153

پ) انتقالفناوریبه‌صورتبرون‌سپاریومباحثمربوطبهارائهمجوز. 159

ت) ابعادنظارتیانتقالفناوری... 163

ج) انتقالبهفازساختکامل.. 164

4. جمع‌بندی–تکنولوژیفرآوریبالکدارویی.. 165

فصلچهارم:طراحیوساختخطوطتولید

1. مقدمه. 169

2. نیازمندی‌هایحوزهکسب‌وکار. 171

الف) تمرکزتولیدکنندهAPI بررویمراحل.. 173

ب) تمرکزتولیدکنندهبرانعطاف‌پذیریدرطراحی. 174

پ) مکانخطتولیدجدید.. 174

3. توسعه‌یمحدوده‌یعملیاتاولیه. 175

الف) عملیاتتولیدمتوالیCampaignدربرابراختصاصیDedicated.. 177

ب) تجهیزاتووسایلجدیددرمقابلبازسازیتجهیزاتقدیمی... 178

پ) تجهیزاتوامکاناتموردقبول.. 180

ت) نگرانی‌هادرموردایمنیمحیط‌زیست... 181

4. تأسیساتآب،برقوسیستمساختمان.. 182

الف) سیستم‌هایآبفرآیند.. 182

ب) گاز. 183

پ) گرمایشوتهویهمطبوع.. 183

5. محدوده‌یعملیاتاولیهونتایجحاصلازآن.. 183

الف)استراتژیقرارداد. 184

ب) توسعه‌یاستراتژیطراحیبههمراهطراحی‌هایدقیق... 185

پ) تعیینوتبیینانتظارات... 187

6. توسعهطراحی.. 188

الف) تجهیزات... 189

ب)خطوطتولید.. 190

پ) جداسازیمحصول.. 192

7. تأسیسات (آبوبرق). 195

الف) سیستمآب... 195

1) نحوه‌یعملکرد. 196

2) جنبه‌یبهداشتی... 197

3) گردشوذخیره‌سازی... 197

8. ایمنی.. 198

9. الزاماتعملیاتخوبوبه‌روزساخت... 199

10. برنامهاحرازکیفیت... 199

11. توسعه‌یتوانمندی‌ها 201

12. آناليزمخاطراتوراهبريعمليات(HAZOP). 202

13. استراتژیاجرایپروژهوبرنامه‌ریزی‌هایمرتبطباآن.. 204

14. استراتژیتدارکاتوخرید. 206

15. مدیریتساخت‌وساز. 211

16. تأییدیهشروعکار. 213

17. گردشمالیپروژه،احرازکیفیتنصبوراه‌اندازی.. 213

18. نتایجحاصلازاینفصل.. 216

منابعاینفصل.. 217

فصلپنجم:مقرراتومسائلنظارتی

1. مقدمه. 219

2. الزاماتجهتتأییدمقرراتمربوطبهمستنداتCMC.. 221

الف) مواردتحقیقاتی... 221

ب) برنامه‌هاییبرایبازاریابیوفروش.... 223

3. الزاماتپسازتأییدتولید. 225

4. محتویاتتنظیممقرراتمربوطبهAPI. 226

الف) محتوایبرنامه‌هایتحقیقاتی... 226

ب)محتوایبرنامه‌هایفروشوبازاریابی... 232

1. اطلاعاتکلی... 235

2) اطلاعاتمربوطبهساخت... 236

3) شناسایی... 240

4) مشخصات... 241

5) اطلاعاتاستاندارد‌هایمرجع.. 243

6) اطلاعاتمربوطبهظرف - درپوشداروها 243

7) پایداری... 244

پ) سایرمدارکومستنداتموجوددربرنامه‌هایتجاري... 245

4. نمونه‌هایثبت‌شده. 246

5. بررسیوتأییدفرآیند‌ها 246

6. بازرسيهایپیشازتأیید. 250

7. ارزيابيتغييراتپسازتائید. 251

8. چشم‌اندازآینده. 255

9. منابع.. 256

فصلششم:اعتبار‌سنجی

1. تاریخچه. 257

2. تعریفاعتبار‌سنجی.. 260

3. مقررات.. 260

4. کاربرداعتبار‌سنجی.. 260

5. مدلچرخهحیات.. 261

6. اعتبار‌سنجیمحصولاتجدید. 262

7. اعتبار‌سنجیمحصولاتموجود. 263

8. اجراوپیاده‌سازی.. 264

اعتبار‌سنجیبالکدارویشیمیایی.. 266

9. کنترلهایحینفرآیند. 278

10. اعتبار‌سنجی عملیات شست‌وشو. 281

11. سیستم‌های کامپیوتری شده. 283

12. دستورالعمل‌هاوپرسنل.. 283

13. اعتبار‌سنجی بالک دارویی استریل.. 284

الف) استریلیزاسیونمحصولاتواطمیناندرسترون‌سازی... 284

ب) سیستم‌هایبسته. 284

14. خلاصه. 289

فصلهفتم:کنترلوتضمینکیفیت

1. مقدمه. 291

الف) محصولات... 291

ب) فرآیندتولید.. 292

پ) خطوطتولید.. 293

ت) نیرویانسانی... 293

ج) گروهمدیریتکیفیت... 293

چ) مقاماتقانون‌گذار. 294

ح) قوانینومقررات... 295

2. تعریفوتضمینکیفیتموادمؤثرهوفعالدارویی.. 296

الف) تعریفکیفیتمادهمؤثرهدارویی... 296

ب) تستAPIبراساسویژگی‌هایتعریفشدهآن.. 297

پ) طراحیکیفیتدرفرآیند.. 297

ت) اعتبار‌سنجیفرآیند.. 299

ج) صحتوواقعیتمراحل.. 300

3. مقرراتکیفی.. 301

الف) مقدمه: پیدایشمقرراتویژهبرایAPIها 301

1) قسمتاولICH Q7A: «مقدمه». 304

الف) رعایتالزامات... 306

2) قسمتدومICH Q7A: «مدیریتکیفیت». 306

الف) رعایتالزامات... 307

3) قسمتسومICH Q7A: «پرسنل». 308

الف) رعایتالزامات... 309

4) قسمتچهارمICH Q7A: «ساختمانهاوخطتولید». 309

الف) رعایتالزامات... 311

5) قسمتپنجمICH Q7A:  «تجهیزاتفرآیند». 311

الف) رعایتالزامات... 313

6) قسمتششم ICH Q7A: «مستندات». 313

الف) رعایتالزامات... 316

7) قسمتهفتمICH Q7A: «مدیریتمواد». 317

الف) رعایتالزامات... 319

8) قسمتهشتمICH Q7A: «تولیدوکنترلهایحینتولید.. 320

الف) رعایتالزامات... 322

قسمتنهمICH Q7A: «بسته‌بندیوبرچسب‌گذاریAPI وموادحدواسط». 323

الف) رعایتالزامات... 323

قسمتدهم ICH Q7A: «انبارداریوتوزیع». 324

الف: رعایتالزامات... 324

قسمتیازدهمICH Q7A: «کنترلآزمایشگاهی». 324

قسمتدوازدهمICH Q7A: «اعتبارسنجی». 325

الف) رعایتالزامات... 329

قسمتسیزدهمICH Q7A: «کنترلتغییرات». 329

الف) رعایتالزامات... 330

قسمتچهاردهمICH Q7A: «ردواستفادهمجددازمواد». 331

الف) رعایتالزامات... 333

قسمتپانزدهمICH Q7A: «شکایاتوفراخوانجمع‌آوریمحصول». 333

الف) رعایتالزامات... 334

قسمتشانزدهمICH Q7A: «سازندگانقراردادی (ازجملهآزمایشگاه)». 334

الف) رعایتالزامات... 334

4. کنترلکیفیتوتضمینکیفیت... 335

الف) کنترل‌هایآزمایشگاهیcGMPومقرراتFDA... 335

ب) مسئولیت‌هایواحدکیفیت... 337

1) رابطهگزارش‌دهیومسئولیت‌هایعمومی... 337

2) واحدکنترلکیفیت... 338

3) بخشتضمینکیفیت... 338

4) خدماتفنیوآنالیزی... 339

5) مدیریتکیفیت... 339

فصلهشتم:کارخانه

1. کارخانه (واحدصنعتی). 343

2. تولیدپیوستهوناپیوسته (بچ). 344

3. امکاناتاختصاصیدربرابرامکاناتمشترکبرایساخت... 346

4. شیفتکاری.. 346

5. عملیاتاستریلسازی.. 348

الف) استریلیزاسیونترمینال.. 349

ب) پردازشآسپتیک.... 350

6. اتاقتمیز. 351

7. کنترلهزینه‌ها 353

8. هزینه‌هایسربار. 356

9. ایمنی.. 357

الف) حفاظتازخطوطتولید.. 358

ب) حفاظتازکارکنان.. 359

10. مسائلزیست‌محیطی.. 359

فصلنهم:مدیریتمواد

1. مقدمه. 361

2. برنامه‌ریزیتولید. 363

3. مدیریتموجودی(انبار). 364

4. مدیریتخریدوتأمین.. 365

5. توزیعوحمل‌ونقل.. 370

6. فناوریاطلاعاتIT.. 371

7. مدیریتکیفیت... 371

منابعاینفصل.. 373

فصلدهم:نگهداریوحفاظتازکارخانه

1. مقدمه. 377

2. برنامه‌هایاستراتژیک... 378

3. کارتامتیازمتوازن.. 379

4. اساسحفاظتونگهداری.. 381

5. نظارتبرشرایط.. 383

6. اپراتورقابل‌اعتماد. 384

7. مهندسیمطمئن.. 384

8. مدیریتریسک... 388

9. خلاصهاینفصل.. 389

واژه‌نامه. 391