نارسایی زودرس تخمدان، بیماری است که اگرچه شیوع بالایی ندارد ولی عوارض زیادی را در آینده برای افراد مبتلا ایجاد خواهد کرد و  بیماران بیشتری را نسبت به گذشته برای بررسی دلایل و درمان به خصوص درمان ناباروری روانه مراکز درمانی کرده است.
این بیماری در اکثرجنبه‌های زندگی افراد تأثیر زیادی دارد؛ علاوه بر مشکلاتی که در سلامت فرد (عوارض قلبی، استخوانی، روانی، شناختی و حافظه...) ایجاد می‌کند، مشکلات خانوادگی و تصمیم‌گیری برای نوع ادامه‌ی زندگی
(فرزندخواندگی، حاملگی با تخمک اهدایی یا بی‌فرزندی) از جمله مهم‌ترین مسائلی است که بیماران با آن روبه‌رو هستند.
با توجه به اینکه اثرات این بیماری روی سلامت زنان، سال‌ها پس از بروز آن مشاهده می‌شود، سبب شده که بسیاری از متولیان سلامت جامعه، آن را نادیده بگیرند؛ در حالی که سال‌ها بعد، این گروه از زنان که بخش قابل توجهی از جامعه‌ی زنان را تشکیل می‌دهند، دچار مشکلات متعددی خواهند شد.
مراجعه‌ی زود هنگام بیشتر این بیماران، ابتدا به‌دلیل ناباروری است؛ در حالی که ناباروری یکی از مشکلات پیش‌روی این افراد است و این وظیفه‌ی متولیان سلامت است که به این بیماران و خانواده‌های آنها آگاهی لازم را دهند تا در کنار درمان ناباروری، به درمان سایر علائم و عوارض این بیماری برای داشتن یک زندگی سالم در آینده بپردازند، آن را جدی بگیرند و با آموزش به خانواده‌های آنها، این زنان را از حمایت آنان برخوردار کنند. برای رسیدن به این مقصود، کمک همکاران در رشته‌های مختلف پزشکی وآگاهی جامعه لازم است تا بتوان مشکلات سلامت جسمی - روحی و روانی این بیماران را بر طرف کرد.
از آنجا که علم پزشکی با شتاب روزافزون در حال پیشرفت است، لازم است که جدیدترین اقدامات تشخیصی و به‌خصوص درمانی در این بیماری بیان شود. در مطلب پیش‌رو که ماحصل زحمات و مساعدت جمعی از همکاران محترم عضو کارگروه نارسایی زودرس تخمدان (Premature Ovarian Failure (POF پژوهشگاه رویان و اساتید با تجربه‌ی سایر مراکز علمی جمع‌آوری شده است، سعی کرده‌ایم تا از جنبه‌های مختلف به بررسی این بیماری بپردازیم و دلایل و اقدامات تشخیصی و درمانی را براساس جدیدترین مطالعات ارائه دهیم. شاید بتوانیم با مطالب جمع‌آوری شده در این کتاب، گامی کوچک برای سلامت  زنان درگیر این بیماری و افزایش اطلاعات همکارانی برداریم که در این حوزه فعالیت می‌کنند.

فصل اول: فيزيولوژي تخمد‌‌ان، نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ............................................................................... 1
تخمدان انسان ........................................................................................................................................... 2
تخمدان جنین انسان ................................................................................................................................... 3
مرحله‌ی گناد تمایز نیافته ............................................................................................................................. 3
مرحله‌ی تزاید اووگنال و تشکیل تخمک ................................................................................................... 3
تخمدان دوران نوزادی .................................................................................................................................. 5
تخمدان دوران کودکی ................................................................................................................................ 5
تخمدان دوران بلوغ ................................................................................................................................... 5
منابع ............................................................................................................................................................. 7

فصل د‌وم: پاتوفيزيولوژي نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................................................... 11
نارسایی تخمدان ...................................................................................................................................... 12
دلایل نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................................. 12
ناباروری و نارسایی زودرس تخمدان ..................................................................................................... 12
درمان ناباروری ناشی از نارسایی زودرس تخمدان ..................................................................................... 12
فرضیه‌ی بازسازی فولیکول‌ها .................................................................................................................... 13
مطالعات اثبات بازسازی مجدد فولیکول‌ها .............................................................................................. 15
منابع .......................................................................................................................................................... 16

فصل سوم: اپيد‌ميولوژي نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ....................................................................................... 19
منابع ........................................................................................................................................................... 25

فصل چهارم: علائم، ريسک‌فاکتورها و عوارض نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .............................................. 27
علائم نارسایی زودرس تخمدان .................................................................................................................. 28
ریسک‌فاکتورهای نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................ 28
عوارض نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................................... 28
افزایش وزن ............................................................................................................................................... 29
مشکلات شناختی و حافظه ..................................................................................................................... 29
افسردگی ................................................................................................................................................. 29
پوست و مو ................................................................................................................................................. 30
اختلالات جنسی و ادراری .......................................................................................................................... 30
علائم نورولوژی ........................................................................................................................................ 30
علائم استخوانی ........................................................................................................................................ 30
اختلالات قلبی و متابولیک ........................................................................................................................ 30
علائم خلق و خواب و انرژی .................................................................................................................. 31
منابع .......................................................................................................................................................... 31

فصل پنجم: جنبه‌هاي ژنتيکي د‌ر نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ...................................................................... 33
بررسی مولکولی بیماران با نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................ 36
سندرم ایکس شکننده ............................................................................................................................... 36
اختلال عملکرد تخمدان در حاملین پیش‌جهش ژن FMR1 ..................................................................... 39
خطر بسط آلل و ایجاد جهش کامل در نسل بعد و اهمیت بالینی آن ........................................................ 41
تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی ........................................................................................................ 43
بررسی‌های کروموزومی در بیماران با نارسایی زودرس تخمدان .............................................................. 43
سندرم ترنر ........................................................................................................................................... 44
تریزومی X .............................................................................................................................................. 44
بازآرایی‌های کروموزوم X ......................................................................................................................... 45
مشاوره‌ی ژنتیک در نارسایی زودرس تخمدان ....................................................................................... 49
سندرم‌های ژنتیکی همراه با POI ........................................................................................................... 51
    سندرم بلفاروفموزیس، پتوزیس و اپی‌کانتوس وارونه ................................................................... 51
    سندرم پرالت ................................................................................................................................... 53
    آتاکسی تلانژکتازی ........................................................................................................................ 53
    گالاکتوزمیا ...................................................................................................................................... 54
دلایل غیرسندرمیک ................................................................................................................................ 54
منابع .......................................................................................................................................................... 55

فصل ششم: جنبه‌هاي ايمونولوژيک نارسايي زود‌رس تخمد‌اني ................................................................ 65
التهاب لنفوسیتی تخمدانی ......................................................................................................................... 67
بیماری‌های خودایمن همراه ...................................................................................................................... 68
اتوآنتی‌بادی‌های علیه آنتی‌ژن‌های تخمدان ........................................................................................... 69
سایر اتوآنتی‌بادی‌ها ................................................................................................................................... 69
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................... 72
منابع ............................................................................................................................................................ 73

فصل هفتم: تأثير عوامل جراحي مختلف بر ذخیره‌ی تخمدان ........................................................................... 77
میانگین سنی زنان در وقوع مراحل مختلف فرایند پیری تخمدان .......................................................... 79
عروق خون‌رسان تخمدان و ریسک اختلال طی سالپنژکتومی .................................................................. 80
اعمال جراحی روی تخمدان‌ها ................................................................................................................... 80
اندومتریوز .................................................................................................................................................. 81
فنون محافظه‌کارانه جراحی اندومتریوما .................................................................................................. 82
سوزاندن با لیزر ............................................................................................................................................ 83
الکترو کواگولیشن ........................................................................................................................................ 83
سوزاندن با انرژی پلاسما ......................................................................................................................... 84
اعمال جراحی روی لوله‌های فالوپ ........................................................................................................... 85
اعمال جراحی روی رحم .......................................................................................................................... 87
تأثیر سوراخ کردن تخمدان با لاپاراسکوپ (LOD) بر ذخیره‌ی تخمدان ............................................. 88
منابع .......................................................................................................................................................... 88

فصل هشتم: عوارض شيمي‌د‌رماني، پرتود‌رماني و عمل جراحي بر باروري زنان ........................................ 91
مقدمه ......................................................................................................................................................... 92
سرطان در جوانان ...................................................................................................................................... 92
بررسی وضعیت تخمدان در بیماران مبتلا به سرطان (هورمون آنتی‌مولرین هورمون و عملکرد تخمدان
پیش و پس از درمان سرطان) ................................................................................................................... 94
تأثیر شیمی‌درمانی بر عملکرد تخمدان .................................................................................................... 95
گزینه‌های حفظ باروری در بیماران پیش از بلوغ ...................................................................................... 98
حفظ باروری در بیماران تحت درمان پرتودرمانی ....................................................................................... 98
حفظ باروری در بیماران تحت درمان عمل جراحي ................................................................................. 98
روش‌های حفظ باروری در زنان مبتلا به سرطان ....................................................................................... 99
نگرانی‌های خاص در بیماران مبتلا به سرطان سینه و تخمدان ............................................................. 101
روش‌های پیش‌گیری از آسیب‌های ناشی از درمان‌های شیمی‌درمانی ................................................ 102
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................ 103
منابع ..................................................................................................................................................... 103

فصل نهم: تغذيه‌ي ماد‌ري و تأثير بر ذخيره‌ي تخمد‌اني فرزند‌ان ..................................................... 107
چکیده .................................................................................................................................................... 108
مقدمه ..................................................................................................................................................... 109
فرضیه‌ی اثر محیط رحم بر سلامت فرزندان ........................................................................................ 109
نقش کلیدی مواد مغذی رژیم غذایی مادر بر سلامت فرزندان ............................................................ 109
اسیدهای چرب و شیر مادر ....................................................................................................................... 111
رژیم غذایی مادر و تولیدمثل فرزندان ..................................................................................................... 112
آیا در جوامع توسعه یافته و درحال توسعه، سوءتغذیه وجود دارد؟ .................................................. 115
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................ 116
منابع ...................................................................................................................................................... 116

فصل د‌هم: تأثير عوامل محيطي ماد‌ر بر ذخيره‌ي تخمد‌اني فرزند‌ان ............................................................. 119
چکیده ..................................................................................................................................................... 120
مقدمه ...................................................................................................................................................... 120
رابطه‌ی ذخیره‌ی تخمدانی با سن وقوع از کارافتادگی تخمدان و باروری ........................................ 121
عوامل تأثیرگذار بر ذخیره‌ی تخمدانی در هنگام تولد .............................................................................. 122
تغذیه‌ی مادر ............................................................................................................................................. 122
مواجهه با آندروژن‌ها .............................................................................................................................. 123
آلاینده‌های محیطی ................................................................................................................................ 123
تنش‌های اقتصادی، اجتماعی و محیطی ............................................................................................... 124
اهمیت مرحله‌ی بارداری در تأثیر عوامل محیطی مادری بر ذخیره‌ی تخمدانی موالید ............................ 125
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................. 125
منابع ..................................................................................................................................................... 126

فصل يازد‌هم: چالش‌هاي تشخيص آزمايشگاهي و ارزيابي آند‌وکرين د‌ر بيماران با نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ...... 129
منابع ........................................................................................................................................................ 132

فصل د‌وازد‌هم: د‌رمان پوکي استخوان (Osteoporosis) و ساير عوارض طولاني‌مد‌ت نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ......... 133
سلامت استخوان و نارسایی زودرس تخمدان .................................................................................... 134
درمان پوکی استخوان ............................................................................................................................ 134
سیستم قلبی - عروقی و نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................ 135
سندرم ترنر ............................................................................................................................................. 136
منابع ........................................................................................................................................................ 137

فصل سيزد‌هم: هورمون د‌رماني د‌ر زنان با نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................. 139
نارسایی زودرس تخمدان ....................................................................................................................... 140
درمان‌های هورمونی جایگزین .............................................................................................................. 140
هورمون درمانی در حین بلوغ ................................................................................................................. 140
اثرات نارسایی زودرس تخمدان بر استخوان ...................................................................................... 141
بیماری‌های قلبی - عروقی ....................................................................................................................... 142
اختلالات سیستم عصبی ...................................................................................................................... 142
اختلالات سیستم ادراری تناسلی ........................................................................................................... 143
انواع استروژن - پروژسترون .............................................................................................................. 143
نتیجه‌گیری ........................................................................................................................................... 145
منابع ....................................................................................................................................................... 145

فصل چهارد‌هم: د‌رمان ناباروري د‌ر زنان مبتلا به نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ........................................... 149
مقدمه ...................................................................................................................................................... 150
تخمک اهدایی ........................................................................................................................................ 150
اندیکاسیون‌های تخمک اهدایی ............................................................................................................ 151
نارسایی زودرس تخمدان ...................................................................................................................... 151
شکست مکرر IVF ............................................................................................................................ 152
یائسگی فیزیولوژیک ........................................................................................................................ 152
اختلالات ارثی ................................................................................................................................. 153
بررسی‌های لازم در گیرنده‌ی تخمک .................................................................................................... 153
دهنده‌ی تخمک مناسب کیست؟ ............................................................................................................ 154
بررسی‌های لازم در دهنده‌ی تخمک ...................................................................................................... 155
آندومتر و هم‌زمان کردن .......................................................................................................................... 156
نتایج بالینی و حاملگی ....................................................................................................................... 158
درمان‌های جدید نارسایی تخمدان .......................................................................................................... 158
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................. 158
منابع ..................................................................................................................................................... 159

فصل پانزد‌هم: اصلاحات سبک زند‌گي د‌ر نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................. 163
خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی .................................................................................................. 164
چاقی شکمی ........................................................................................................................................... 164
اصلاحات رژیم غذایی ........................................................................................................................... 164
اصلاحات فعالیت بدنی ........................................................................................................................... 165
ترک سیگار ........................................................................................................................................... 165
اجتناب از سوءمصرف الکل ................................................................................................................... 165
سلامت استخوانی ................................................................................................................................... 166
توصیه‌های غذایی ..................................................................................................................................... 166
توصیه‌های فعالیت بدنی .......................................................................................................................... 166
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................. 168
منابع ....................................................................................................................................................... 168

فصل شانزد‌هم: تأثیر فعاليت بدني با رويکرد يوگادرماني  بر يائسگي ................................................. 171
فعالیت بدنی با رویکرد یوگا درمانی و یائسگی ........................................................................................... 172
تمرین‌های نشسته ................................................................................................................................. 178
ایستاده‌ها .................................................................................................................................................. 181
حرکات خوابیده به پشت ......................................................................................................................... 183
حرکات خوابیده به شکم ...................................................................................................................... 185
حرکات معکوس ...................................................................................................................................... 187
موارد منع با توجه ویژه و اصلاحات ....................................................................................................... 189
تنفس‌های مخصوص دوران یائسگی .......................................................................................................... 190
تنفس شیتالی .......................................................................................................................................... 190
تنفس شیتکاری ...................................................................................................................................... 191
تنفس کاکی مودرا .................................................................................................................................... 191
منابع ..................................................................................................................................................... 192
فصل هفد‌هم: نگاهي به بارد‌اري و پيش‌آگهي بارد‌اري د‌ر بيماران مبتلا به نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .......... 195
تخمک اهدایی و حاملگی ................................................................................................................... 196
حمایت روحی روانی و سلامت و بهداشت هیجانی در مادران دچار نارسایی زودرس تخمدان  ............ 197
موارد استفاده از تخمک اهدایی .................................................................................................................. 197
مادران سرطانی ...................................................................................................................................... 198
بارداری و پیش‌آگهی در نارسایی زودرس تخمدان ...................................................................................... 198
چاقی و نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................................ 198
پیش‌آگهی بارداری و نارسایی زودرس تخمدان ....................................................................................... 198
فشار خون بارداری و نارسایی زودرس تخمدان ..................................................................................... 199
مشکلات قلبی و عروقی در مادران دچار سندرم ترنر .................................................................................. 200
ارزیابی قلبی - عروقی و مانیتورینگ مادران در سندرم ترنر ......................................................................... 201
پایش و پی‌گیری براساس شرایط بالینی و ویژگی های فردی بیمار ........................................................ 201
بارداری و خطر  بیماری قلبی - عروقی در سندرم ترنر .................................................................................. 202
پرفشاری خون ........................................................................................................................................ 202
مشکلات عروقی ................................................................................................................................... 202
ناهنجاری‌های کلیوی ............................................................................................................................. 203
مشکلات خودایمنی ................................................................................................................................. 203
اسکولیوز .................................................................................................................................................. 203
بیماران درچار موزائیسم ترنر  ................................................................................................................. 204
غربالگری آنوپلوئیدی در مادران مبتلا به سندرم ترنر در بارداری ............................................................ 204
سن بالای مادر و بارداری .................................................................................................................... 205
غربالگری آنوپلوئیدی در مادران مسن .................................................................................................. 205
تأثیر بیماری‌های داخلی بر بارداری مادران مسن ..................................................................................... 206
پرفشاری خون ...................................................................................................................................... 206
دیابت شیرین ......................................................................................................................................... 207
مشکلات جفتی ...................................................................................................................................... 207
مرگ جنین .............................................................................................................................................. 207
چندقلویی .................................................................................................................................................. 207
زایمان سزارین و مشکلات زایمانی ....................................................................................................... 208
اهدای تخمک و IVF در مادران با سنین بالا ........................................................................................... 208
افزایش سن پدر ..................................................................................................................................... 208
بارداری در مادران با سابقه‌ی بدخیمی ..................................................................................................... 209
مشاوره‌ی پیش از بارداری ....................................................................................................................... 209
خطر بروز سقط، زایمان زودرس، کاهش رشد جنین و مرده‌زایی در مادران با سابقه‌ی بدخیمی ............ 209  
مدیریت بارداری ........................................................................................................................................ 210
منابع ....................................................................................................................................................... 211

فصل هجد‌هم: ملاحظات رواني د‌ر نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................................... 213
اختلال عملکرد جنسی ......................................................................................................................... 215
نقص شناختی ........................................................................................................................................... 215
غم و اندوه ............................................................................................................................................... 215
کنار آمدن از نظر عاطفی و روحی .................................................................................................................. 216
منابع ........................................................................................................................................................  217