در این کتاب، روش‌ها و رویکردهای نوین در زمینه بهبود کیفیت خدمتشبکه‌های کامپیوتری در لایه‌های مختلف آن (شامل هسته، تجمیع و دسترسی بررسی شده است. در بخش دیگر، روندهای جدید در شبکه‌های توزیع محتوا و مواردی از قبیل CDNهای ابری، لبه‌ای، مجازی و Multi-CDN بررسی شده است. در ادامه، روش‌های جدید بهبود کیفیت خدمات چندرسانه‌ای نوین (مانند متاورس، پزشکی از راه دور، هوش محیطی، IPTV، OTT...) و شاخص‌های کلیدی عملکرد این‌گونه خدمات در شبکه بررسی و سعی شده است جدیدترین روندها در زمینه بهبود کیفیت خدمت شبکه، بهبود خدمات توزیع محتوا در شبکه‌های توزیع محتوا و بهبود کیفیت خدمات چندرسانه‌ای، ایده‌های جدیدی برای بهبود و پر کردن خلاء‌های موجود، ارائه شود. از دیگر بخش‌های این کتاب، می‌توان به بررسی روش‌های جدید اندازه‌گیری کیفیت انتها-به-انتهای خدمت در کشورهای مختلف جهان، اشاره کرد. علاوه‌بر‌این، بررسی کاربردهای مختلف هوش مصنوعیدر مدیریت و نظارت بر عملکرد شبکه از دیگر بخش‌های قابل توجه در کتاب حاضر است.

مقدمه ناشر 5

پیشگفتار 7

فصل اول: مبانی و معرفی مفاهیم کیفیت خدمت و خدمات چندرسانه‌ای 27

1-1 مقدمه 27

1-2 معرفی مفاهیم 27

1-2-1 مفهوم کیفیت خدمت(QoS) 27

1-2-2 مفهوم کیفیت تجربی (QoE) 30

1-2-3 تضمین کیفیت خدمت 31

1-3 تضمین کیفیت در شبکه IP 33

1-4 مفاهیم مقدماتی کیفیت خدمت در شبکه IP 35

1-4-1 موارد کاربرد کیفیت خدمت (QoS) 39

1-4-2 عملکرد کیفیت خدمت (QoS) 41

1-5 روش‌های صفبندی در شبکه IP 43

1-5-1 FIFO 44

1-5-2 WFQ 44

1-5-3 PQ 46

1-5-4 Custom Queuing 47

1-5-5 CBWFQ 47

1-5-6 IP RTP Priority 48

1-5-7 LLQ 49

1-6 روش های کنترل تراکم در شبکه  IP 50

1-6-1 AIMD 50

1-6-2 RED 50

1-6-3 WRED 51

1-7 استانداردهای کیفیت خدمت در شبکه IP 52

1-7-1 خدمات متمایز(Diffserv) 52

1-7-2 خدمات مجتمع(Intserv) 53

1-7-3 راه گزینی برچسب چندقراردادی (MPLS) 54

1-8 جمعبندی 54

فصل دوم: بررسی خدمات جاری‌سازی ویدئو در شبکه 55

2-1 مقدمه 55

2-2 جاری¬سازی ویدئو بر روی شبکه 59

2-2-1 تاریخچه و تعریف جاری¬سازی 59

2-2-2 ارتباطات تکپخشی، چندپخشی و همهپخشی 60

2-2-3 تصاویر ویدئویی کدگذاری شده (ذخیره شده) و تصاویر با کدگذاری بلادرنگ 61

2-2-4 برنامه‌های تعاملی و برنامه‌های غیرتعاملی 61

2-2-5 کانال‌های ایستا و کانال‌های پویا 62

2-2-6 کانال‌های با نرخ بیت متغیریا ثابت 62

2-2-7 شبکه سوییچ مداری یا شبکه سوییچ بستهای 63

2-2-8 پشتیبانی از کیفیت خدمات QoS 63

2-2-9روش‌های تحویل محتوا 64

2-3 چالش‌های اساسی جاری‌سازی ویدئو بر روی شبکه 65

2-3-1 نیاز به کنترل سرعت 67

2-3-2 کنترل سرعت انتقال برای جاری‌سازی رسانه 68

2-3-3 انتقال داده از طریق TCP 68

2-3-4 انتقال داده‌ها از طریق UDP با سرعت انتقال کنترل شده 69

2-4 قرارداد‌های جاری‌سازی ویدئو در شبکه 70

2-4-1 قرارداد‌های اینترنت (IP, TCP, UDP, RTSP) 70

2-4-2 قرارداد TCP 71

2-4-3 قرارداد UDP 72

2-4-4 قرارداد IP 72

2-4-5 قرارداد  RTSP 74

2-4-6 قرارداد‌های اختصاصی 75

2-4-7 قرارداد MS-RTSP 75

2-4-8 قرارداد MS-WMSP 76

2-4-9 قرارداد PNM/PNA 80

2-4-10 قرارداد RTMP 80

2-5 سامانه  تلویزیون قرارداد اینترنتی (IPTV) 81

1-5-2- انواع IPTV 83

2-5-1 VoD 84

2-5-2 چندپخشیIP و تک پخشی IP 86

2-5-3 نیازمندی‌های چندپخشی برای خدمت IPTV 87

2-5-4 نیازمندی‌های چندپخشی کردن بر روی سطح خدمت برای خدمت IPTV 91

2-5-5 آینده‌نگاری خدمت IPTV بر اساس  پیشبینی شرکت ZTE 96

2-6 سامانه های ویدئو درخواستی (VOD) 97

2-6-1 اجزای مورد نیاز در یک سامانه ویدئو درخواستی 101

2-6-2 ظرفیت سرور ویدئو 104

2-6-3 مدیریت پویای محتوا 105

2-6-4 ذخیره اطلاعات 105

2-6-5 رواداری خطا 106

2-6-6 معماری مقیاس‌پذیر و باز 106

2-6-7 پیکربندی شبکه 107

2-6-8 روشهای کاهش مصرف پهنای باند 109

2-6-9 هزینه‌های سامانه VoD 109

2-7 تلویزیون تعاملی 110

2-7-1 تاریخچه تلویزیون تعاملی 111

2-7-2 مهم‌ترین خدمات تلویزیون تعاملی 112

2-7-3 دلایل استفاده یا عدم استفاده از کانال‌های تعاملی 114

2-7-4 ارتباط بین فرستنده و گیرنده 115

2-7-5 تجهیزات و مدل سامانه تعاملی 117

2-8 خدمت MOBILE TV 119

2-8-1 تاریخچه Mobile Tv 120

2-8-2 چالش‌های ارائه خدمت Mobile TV 122

2-8-3 استانداردهای رایج خدمت Mobile TV 123

2-9 جمعبندی 125

فصل سوم: بررسی روندهای جدید در زمینه بهینه‌سازی کیفیت خدمت شبکه 126

3-1 مقدمه 126

3-2 بررسی روش‌های بهبود بخشی به مصرف پهنای باند در شبکه‌های گسترده 126

3-2-1 مقدمه 126

3-2-2 پارامترهای موثر بر کارایی شبکه‌های گسترده 128

3-2-2-1 پهنای باند 130

3-2-3 موانع موجود در کارایی شبکه‌های گسترده 132

3-2-4 رویکرد متقارن و رویکرد نامتقارن در تسریع WAN 136

3-2-5 مزایای حاصل از بهینه‌سازی شبکه‌های گسترده 139

3-2-6 بررسی سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای موجود در دنیا برای بهبود بخشی به مصرف پهنای باند 139

3-2-7 مقایسه روش‌های کشورها و اپراتورهای مختلف مخابراتی 146

3-3 بررسی روش‌های مهندسی ترافیک و روند تحولی آن در شبکه 156

3-3-1 مدیریت ترافیک در شبکه 159

3-4 به‌کارگیری هوش مصنوعی در بهینه‌سازی عملکرد شبکه 170

3-4-1 به‌کارگیری هوشب مصنوعی در نظارت و پایش عملکرد 173

3-4-2 هوش مصنوعی در نگهداری و مراقبت خودکار از عملکرد خدمات 174

3-4-3 هوش مصنوعی در تشخیص حملات سایبری 174

3-4-4 هوش مصنوعی در تخصیص هوشمندانه منابع 175

3-4-5 هوش مصنوعی در پیش‌بینی و جلوگیری از طوفان وقایع 176

3-4-6 هوش مصنوعی در فعال‌سازی تحلیل‌های پیشبین 176

3-4-7 هوش مصنوعی در ایجاد کسب و کارهای جدید 176

3-4-8 روندهای نوظهور به‌کارگیری هوش مصنوعی در شبکه‌های مخابراتی (تلکام ها) 177

3-4-9 مثال‌هایی از به‌کارگیری هوش مصنوعی در شبکه‌های امروزی 185

3-5 کاربردهای هوش مصنوعی در پایش شبکه 205

3-5-1 اهمیت پایش شبکه 206

3-5-2 مزایای پایش شبکه 211

3-5-3 پایش شبکه چه چیزهایی را در شبکه پایش میکند؟ 212

3-5-4 آینده‌ی شبکه‌های کامپیوتری 213

3-5-5 جمع‌بندی دربارۀ روش‌های پایش مبتنی بر هوش مصنوعی 219

3-6 معماری و شاخص‌های کلیدی عملکرد لایه‌های مختلف شبکه 220

3-6-1 لایه هسته شبکه 220

3-6-2 لایه تجمیع 222

3-6-3 لایه دسترسی 223

3-7 روش‌های کاهش بار 224

3-7-1 طبقه‌بندی راهبردهای مختلف کاهش بار 227

3-8 جمع‌بندی 228

فصل چهار: روندهای جدید در بهینه‌سازی کیفیت خدمت شبکه‌های توزیع محتوا 229

4-1 مقدمه 229

4-2 CDN ابری 229

4-2-1 نمای کلی از معماری شبکة توزیع محتوا 232

4-2-2 رایانش ابری 233

4-2-3 توصیف CDNهای ابری 235

4-3 مولتی CDN 238

4-3-1 CDN سنتی 238

4-3-2 مولتی CDN 240

4-4 CDN مجازی 242

4-4-1 یک سکو NFV/SDN توزیع شده برای استقرار CDN مجازی در شبکه ISP 246

4-4-2 مزایای CDN مجازی 247

4-5 CDN لبه 248

4-6 CDN تعاملی 250

4-7 جمع‌بندی 252

فصل پنجم: روندهای جدید بهینه‌سازی خدمات چندرسانه‌ای 254

5-1 مقدمه 254

5-2 معرفی خدمات چندرسانه‌ای 255

5-2-1 مقدمه 255

5-2-2 محدوده خدمات چندرسانه‌ای تعاملی 255

5-2-3 دسته‌بندی خدمات چندرسانه‌ای تعاملی 256

5-2-4 جمع‌بندی بخش معرفی خدمات چند‌رسانه‌ای 260

5-3 فناوری‌ها و استانداردهای خدمات چندرسانه‌ای 260

5-3-1 مقدمه 260

5-3-2 نوع 1: تلویزیون دیجیتال خطی 261

5-3-3 نوع 2: پخش پهن‌باند یکپارچه سیمی 262

5-3-4 نوع 3: پخش پهن‌باند یکپارچه موبایل 263

5-3-5 نوع 4: IPTV 263

5-3-6 نوع 5: OTT 272

5-3-7 جمعبندی فناوری‌ها و استانداردهای خدمات چندرسانه‌ای 277

5-3-8 ژاپن 281

5-3-9 تایلند 282

5-3-10 جمع‌بندی فعالیت کشورها 283

5-4 شاخص‌های عملکردی برای بهینه‌سازی خدمات چندرسانه‌ای 283

5-4-1 مقدمه 283

5-4-2 نحوه تعریف شاخص‌های عملکردی 285

5-4-3 انواع شاخص‌های عملکردی 286

5-4-4 شاخص‌های عملکردی مربوط به بهینه‌سازی خدمات چندرسانه‌ای 289

5-4-5 جمع‌بندی شاخص‌ها 291

5-5 فناوری‌های نوظهور در زمینه خدمات چندرسانه‌ای 292

5-5-1 مقدمه 292

5-5-2 متاورس 292

5-5-3 جمع‌بندی دربارۀ فناوری متاورس 304

5-5-4 بررسی دیگر فناوری‌های نوین بر بستر اینترنت 305

5-5-5 جمع‌بندی دربارۀ فناوری‌های نوین 322

5-6 شاخص‌های ارزیابی ارائه خدمات چندرسانه‌ای نوظهور 322

5-6-1 مقدمه 322

5-6-2 شاخص‌های ارزیابی ارائه خدمات چندرسانه‌ای 323

5-6-3 جمع‌بندی شاخص‌های ارزیابی خدمات چندرسانه‌ای 328

5-7 جمع‌بندی 328

فصل ششم: پارامترهای مهم در ارزیابی کیفی خدمات چندرسانه‌ای و توزیع محتوا 331

6-1 مقدمه 331

6-2 پارامترهای کیفی خدمت از دید استاندارد ITU-T Y.1541 331

6-2-1 بررسی نیازهای کیفی خدمات غیرالاستیک 333

6-2-2 پارامترها و شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) کیفیت خدمت 342

6-3 پارامترهای ارزیابی کیفیت خدمات توزیع محتوا 344

6-4 پارامترهای کلی ارزیابی CDN 345

6-4-1 ارزیابی CDN از دیدگاه فراهم آورندگان آن 345

6-4-2 ارزیابی CDN از دیدگاه فراهم آورندگان محتوا 355

6-5 چگونگی  ارزیابی کارایی CDN 358

6-6 پارامترهای کیفیت خدمت و کیفیت ادراکی کاربردهای مشهور در اینترنت 361

6-6-1 پارامتر‌های کیفیت ادراکی در کاربردهای مبتنی بر وب 363

6-6-2 پارامتر‌های کیفیت ادراکی در کاربرد‌های جاری¬سازی ویدئو 364

6-7 جمعبندی 366

فصل هفتم: جمعبندی و نتیجه‌گیری 367

مراجع 370

واژه نامه انگلیسی به فارسی 379

فهرست جداول