اجرای فعالیت‏های آزمایشگاهی در آموزش شیمی در دانشگاه‏ها، کاملاً اساسی و ضروری است. در‏عین‏حال آسیب‏های جدی در آزمایشگاه شیمی وجود دارد. همۀ افرادی که در آزمایشگاه کار می‏کنند موظف هستند که عملیات آزمایشگاهی را برای خود و همکارانشان به گونه‏ای طرح‏ریزی کنند که کارها را در حالتی ایمن انجام دهند. فعالیت‏های آزمایشگاهی در صورتی ایمن انجام خواهد شد که از یک سو، فراگیران خود نکاتی را هنگام حضور در آزمایشگاه رعایت کنند و از سوی دیگر مربیان و متصدیان آزمایشگاه، امنیت را در آزمایشگاه‏ها ایجاد کنند.

فصل 1 : آیین ‏نامه شورای عالی حفاظت فنی /19 

 1-1-شرایط فیزیکی و معماری آزمایشگاه در آیین‏نامه شورای عالی حفاظت فنی/19

 2-1-خطرات فیزیکی در آیین‏نامه شورای عالی حفاظت فنی/22

3-1- خطرات شیمیایی در آیین‏نامه شورای عالی حفاظت فنی/24

4-1- خطرات بیولوژیک در آیین‏نامه شورای عالی حفاظت فنی/25

5-1- ایمنی تجهیزات در آیین‏نامه شورای عالی حفاظت فنی/26

6-1- ارگونومی در آیین‏نامه شورای عالی حفاظت فن/27

فصل 2 : تعریف آزمایشگاه و رعایت اصول ایمنی /29

1-2- تعریف آزمایشگاه/29 

2-2- انواع آزمایشگاه ‏ها/29

3-2- ارکان چهارگانه آزمایشگاه/30

4-2- ویژگی‏های کار در آزمایشگاه ‏ها/30

5-2- تاسیس آزمایشگاه ایمن/30

6-2- رعایت اصول ایمنی توسط افراد در آزمایشگاه/30

1-6-2- رعایت اصول ایمنی توسط مسئول آزمایشگاه/30

2-6-2- رعایت اصول ایمنی توسط دانشجویان قبل‏از شروع کار/30 

3-6-2- سوالاتی که قبل‏از ورود به آزمایشگاه پرسیده می‏شوند/33

4-6-2- توجه به اصول ایمنی توسط دانشجویان هنگام آزمایش/33

5-6-2- رعایت اصول ایمنی پس‏از اتمام کار در آزمایشگاه و قبل‏از ترک آزمایشگاه/37

7-2- حمل‏و‏نقل مواد شیمیایی/37

8-2- رعایت اصول ایمنی هنگام بروز حادثه/37

فصل 3 : تجهیزات حفاظت شخصی/41 

 1-3- روپوش ویژه آزمایشگاه برای حفاظت از بدن/41

2-3- سپرهای حفاظتی/43

3-3- کفش‏ ها/43

4-3- تماس دست/44

5-3- مو /44

6-3- استفاده از جواهرات و زیورآلات/44

7-3- عینک‏های ایمنی/44

8-3- استفاده از دستکش/45

9-3- شست‏و‏شوی دست/47

10-3- چشم ‏ها/47

11-3- گوش ‏ها/49

12-3- بینی/49

13-3- ماسک و آشنایی با انواع ماسک ‏ها/49

1-13-3- ماسک‌های بدون فیلتر/50

1-1-13-3- ماسک‌های پزشکی یا جراحی/50

2-1-13-3- ماسک‌های معمولی دو لایه کش‌دار/50

3-1-13-3- ماسک‌های جراحی سه لایه بنددار/50

2-13-3- ماسک‌های فیلتردار سری (FFP )/51

3-13-3- ماسک‌های فیلتردار سری(N )/51

4-13-3- ماسک‌های فیلتردار سری (R)/52

5-13-3- ماسک‌های فیلتردار سری( P )/53

فصل 4 : خطرات در آزمایشگاه/ 55

1-4- خطرات شیمیایی /55

1-1-4- صدمات ناشی‏از مواد شیمیایی/55

1-1-1-4- صدمات ناشی‏از اسیدهای معدنی و آلی/55

2-1-1-4- صدمات ناشی‏از ترکیبات فلزی و معدنی/56

3-1-1-4- صدمات ناشی‏از ‏‏حلال‏های آلی و واکنشگرهای آلی/57

2-4- صدمات ناشی‏از خطرات تشعشع/57

صدمات ناشی‏از مواد رادیواکتیو/57

4-4- صدمات ناشی‏از پرتو ماوراء بنفش UV و پرتوهای نواحی مختلف طیفی/57

5-4- خطرات فیزیکی/58

6-4- خطرات مکانیکی/58

7-4- خطرات الکتریکی/58

8-4- خطرات بیولوژیکی/58

9-4- خطرات و نکات ایمنی هنگام کار با سانتریفیوژ/59

10-4- خطرات ناشی‏از گازهای تحت فشار/60

11-4- نکات مهم در انبارش سیلندرها/60

12-4- خطرات و نکات ایمنی هنگام کار با وسایل شیشه‏ای/61

13-4- خطرات و نکات ایمنی هنگام کار با وسایل تیز و برنده/62

فصل 5 : ضدعفونی‏کردن وسایل آزمایشگاهی/63

1-5- مشخص‏نمودن وسایل و نواحی تمیز و آلوده/63

2-5- دستورالعمل نحوه ضدعفونی‏نمودن کف، سطوح و وسایل آزمایشگاه/64

3-5- روش ضدعفونی‏نمودن و استریل‏کردن وسایل شیش ه‏ای/64

4-5- دستورالعمل نحوه شستشوی لوازم شیش ه‏ای/64

5-5- تمیزنمودن سطوح میز آزمایشگاه/64

فصل 6 : وسایل و تجهیزات ایمنی برای آزمایشگاه /67

1-6- هود/67

1-1-6- هود زیست ایمنی کلاس 1/ 68

2-1-6- هود زیست ایمنی کلاس 2/ 68

3-1-6- هود زیست ایمنی کلاس 3/ 69

2-6- تأییدیه صحت کارکرد هودها/70

3-6- دوش‏ های ایمنی/70

4-6- دستگاه شست‏و‏شوی چشم/71

5-6- وسایل و دستگاه‏های کمک تنفسی/71

6-6- جعبه‏ های ایمنی/72

7-6- جعبه‏ های دستکش‏دار/72

فصل 7 : انواع سطوح خطر در آزمایشگاه و تجهیزات لازم/ 73

 1-7- سطح خطر (BSL)/74

1-1-7- تجهیزات لازم برای( 1BSL )/74

 2-7- سطح خطر(BSL2 )/75

1-2-7- تجهیزات لازم برای (BSL2)/75

3-7- سطح خطر(BSL3 )/75

1-3-7- تجهیزات لازم برای (BSL3 )/75

4-7- سطح خطر( BSL4 )/75

1-4-7- تجهیزات لازم برای( BSL4 )/76

فصل 8 : ارگونومی/77 

1-8- اهداف ارگونومی /77

2-8- ریسک فاکتورهای ارگونومیک در محیط کار/78

فصل 9 : مدیریت پسماندها /81

1-9- تعریفی از مدیریت پسماند/ 81

2-9- پنج اولویت در مدیریت پسماندها/81

3-9- مسئولیت پسماند/81

4-9- کاهش تولید پسماند/81

5-9- بازیافت انواع پسماندها/82

6-9- برنامه مدیریت ایمن و صحیح پسماند/82

7-9- انواع پسماند‏های تولیدی در آزمایشگاه/83

فصل 10 : خون و فرآورده‏های خونی انسان - مایعات و بافت‏های انسانی/ 87 

1-10- رفع آلودگی زیستی آزمایشگاه/88

2-10- بسته‏بندی و حمل مواد زیستی/89

فصل 11 : ذخیره‏سازی مواد – انبارش /91

1-11- انبارکردن مواد/91

2-11- مواد ناسازگار/92

3-11- مواد قابل اشتعال/95

4-11- نکاتی که هنگام کار‏کردن با مواد قابل اشتعال باید رعایت شود/96

5-11- روش ایمن نگهداری مواد آتش‏گیر/96

6-11- مواد خورنده/97

7-11- مواد اکسیدکننده/97

8-11- مواد واکنش‏پذیر با آب/98

9-11- مواد منفجرشونده/99

فصل 12 : پیشگیری از آتش‏سوزی و انفجار/101 

1-12- پیشگیری از آتش/102

2-12- کدبندی انواع آتش/102

3-12- خاموش‏کننده ‏ها/102

فصل 13 : عوامل پرتوساز/ 105 

1-13- پرتوهای غیریون‏ساز/105

1-1-13- اثر پرتوهای غیریون‏ساز بر چشم/106

2-1-13- آثار اشعه IR روی بدن انسان/107

3-1-13- منابع تولید اشعه uv 108

4-1-13- آثار اشعه UV روی بدن انسان/108

5-1-13- اثرات زیست‏شناختی پرتو مرئی/109

6-1-13- محافظت از چشم/109

2-13- پرتوهای یون‏ساز/109

1-2-13- عوارض پرتوهای یون‏ساز/109

2-2-13- اصول کلی حفاظت در برابر پرتو‏های یون‏ساز/110

3-13- اصول ایمنی در کار با کیت‏های پرتوزا/111

فصل 14 : الصاق برچسب ظروف مواد و محلول‏های شیمیایی و برگه MSDS 113 

1-14- تهیه برگه اطلاعات ایمنی مواد/115

2-14- تفاوت برگه اطلاعات ایمنی با برچسب‌های ایمنی محصول چیست؟/115

3-14- چه اطلاعاتی در برگه اطلاعات ایمنی وجود دارد؟/115

1-3-14- اطلاعاتMSDS 116

2-3-14- چه کسی مسئول تهیه MSDS می‏باشد؟/118

3-3-14- معرفی اصطلاحات در برگه MSDS 118

4-14- لوزی خطر چیست؟/131

5-14- اختصارات و هشدارهای خطرات و ایمنی/133 

1-5-14- اختصارات مربوط به انواع خطرات/133

2-5-14- اختصارات مربوط به انواع توصیه‏های ایمنی/135

کمک‏های اولیه/139

مراجع/143