علم اقتصاد جنگل طی دهه‌های اخیر به سرعت پیشرفت کرده و برای مدیریت جنگل نیاز به بررسی جنبه‌های مختلف منابع جنگلی و ارزیابی اقتصادی محصولات بازاری و غیر بازاری جنگل دارد. مشکلات و مسائل زیست محیطی، به ویژه مشکلات مربوط به جنگل‌زدایی، تغییر اقلیم، حفاظت از تنوع زیستی و ... به طور جدی مورد توجه اقتصاددانان و سیاستگذاران قرار گرفته است. در نگاه اول جنبه‌های فیزیکی و زیستی جنگل جذابیت بیشتری دارد. بدیهی است که طبیعت قابل درک و لمس است و جنگل گردشی علاقمندان بسیاری دارد. اما سوالاتی همچون، آیا اجرای یک طرح جنگلداری سودده خواهد بود یا زیانده؟ سرمایه گذاری در جنگلکاری در مقایسه با سرمایه گذاری در سایر بخش‌ها چقدر سود خواهد داشت؟ تعیین سن و قطر بهره‌برداری درختان جنگلی، روش بهره‌برداری (قطع یکسره یا تک گزینی)، میزان برداشت بهینه، عرضه و تقاضای چوب، میزان سرمایه گذاری در جنگل (تراکم جاده، تاسیسات، ماشین آلات و غیره) با علم اقتصاد جواب داده می‌شوند و واقعیت این است که تمام فعالیت‌های مربوط به جنگل به نوعی به اقتصاد ختم می‌شود. فعالیت‌های مختلفی از قبیل نهالستان، جنگلکاری، عملیات پرورشی جنگل، تنک کردن، جاده سازی، بهره 2 اقتصاد منابع جنگلی برداری، تبدیل و حمل نقل چوب به کارخانجات صنایع چوب و کاغذ و در نهایت مسائل مربوط به بازار چوب و بازاریابی که در نهایت برای همه این‌ها باید منافع اقتصادی را در نظر گرفت. پاسخ تمام این سوالات و سوالات مشابه را می‌توان در اقتصاد جنگل یافت. مباحث اقتصادی در کتاب حاضر در فصل اول به مفاهیم اقتصاد جنگل، فصل دوم؛ تقاضا و عرضه، فصل سوم؛ تولید در جنگل، فصل چهارم ساختار بازار ، فصل پنجم؛ سرمایه و سود بانکی به عنوان عوامل موثر در سن بهره‌برداری پرداخته شده است به طوری که بررسی چرخش جنگل از قدیمی‌ترین مباحث در اقتصاد منابع طبیعی است. با مطالعه تاریخچه اقتصاد جنگل می‌توان پی برد که مطمئناً تعیین سن بهینه بهره‌برداری تحت فرضیات مختلف بسیار قابل توجه بوده است. بنابراین، نرخ سود و تأثیر آن بر سن بهره برداری بهینه جنگل مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل ششم به برآورد اقتصادی ارزش تفرجی جنگل‌ها و مناظر طبیعی پرداخته شده است چرا که امروزه اقتصاددانان محیط زیست روش‌هایی برای آن پیشنهاد کرده‌اند. ارزشگذاری کارکردها و خدمات غیر بازاری محیط زیست به دلایل زیادی حائز اهمیت است که در این فصل بررسی شده‌اند. فصل هفتم کاربرد مدل چندمنظوره نظریه بازی‌ها در بهینه‌سازی مسائل جنگل و فصل هشتم به استفاده از اراضی جنگلی تاکید دارد که مسائل حمل و نقل و تخصیص زمین برای کاربری جنگل و مقایسه آن با سایر کاربری‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. سعی شده است یک کتاب جامع و کاربردی برای تدریس و مطالعه متخصصان باشد به طوری که مطالب پایه می‌تواند برای دوره کارشناسی مناسب باشد و مطالب در سطح بالاتر مثل انواع بازارها، نظریه بازی‌ها و ارزش‌های اقتصادی و غیر بازاری کالاهای جنگلی می‌تواند در مقاطع تحصیلات تکمیلی تدریس شود. همچنین، یک بررسی جامع و فنی از اقتصاد منابع جنگلی را ارائه دهد که بر تحولات سال‌های اخیر متمرکز است. اولین کتاب در مورد اقتصاد جنگل به زبان فارسی درچندین دهه قبل توسط استاد ارجمند جناب آقای دکتر ارسطو سعید از دانشگاه تهران تالیف شد و نویسنده اول افتخار شاگردی ایشان را داشته است و در نوشتن این کتاب از مطالب ارزنده ایشان نیز بهره گرفته شده است. نویسندگان این کتاب سابقه تدریس اقتصاد جنگل در دانشگاه را دارند. نویسنده اول این کتاب سابقه زیادی در تدریس دروس گوناگون اقتصاد (اقتصاد جنگل، اقتصاد منابع طبیعی، اقتصاد محیط زیست، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان و...) در دانشگاه گیلان، دانشگاه مید سوئد در کشور سوئد و چندین اقتصاد منابع جنگلی 3 دانشگاه دیگر در داخل و خارج از کشور ایران را دارد. بنابراین، نویسندگان در هنگام تدوین متن این کتاب به نظرات دانشجویان درباره محتوای مطالب توجه ویژهای داشته‌اند. علاوه بر این، نتایج پژوهش‌های نویسندگان این کتاب و سایر مولفین در مثال‌های کاربردی که در متن کتاب ارائه شده‌اند، آورده شده است. امیدواریم که این کتاب برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقمندان به مدیریت منابع جنگلی، یک منبع مفید و معتبر باشد و به توسعه دانش و فهم بهتر درباره اقتصاد و مدیریت بهینه منابع جنگلی در کشور ما کمک کند. مطالب این کتاب با وجود دقت فراوان خالی از اشکال و ایراد نخواهد بود و از نظرات ارزشمند خوانندگان عزیز جهت بهبود مطالب این کتاب در چاپ‌های بعدی استقبال می‌کنیم.

پیشگفتار  ١

مفهوم اقتصاد جنگل  ٥

منابع جنگلی  ٥

منابع جنگلی جهان  ٥ 

منابع جنگلی ایران  ٩

جنگل‌های هیرکانی یا خزری  ٩

جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس  ١٠

جنگل‌های ناحیه رویشی ارسباران  ١١

جنگل‌های ناحیه رویشی ایرانی تورانی  ١٢

جنگل‌های ناحیه رویشی خلیج عمانی (جنوب)  ١٣

حوزه‌های آبخیز کشور  ١٣

اقتصاد ١٥ 

تاریخچه اقتصاد جنگل ١٧

نقش جنگل‌ها در توسعه اقتصادی ٢١ 

توسعه اقتصادی یعنی  ٢١

محصولات جنگل و استفاده کنندگان آن  ٢٢ 

تقاضا و عرضه ٢٥

تقاضا، عرضه و قیمت  ٢٥

تقاضا  ٢٥ 

بررسی منحنی تقاضا از دیدگاه مصرف کننده  ٢٨

کشش پذیری قیمتی تقاضا  ٣٠ 

منحنی تقاضا از دیدگاه تولید کننده  ٣٥ 

کشش قیمتی متقاطع تقاضا یا کشش تقاطعی ٣٦ 

جابجائی منحنی تقاضا ٣٦ 

عرضه  ٣٨ 

منحنی عرضه از دیدگاه تولید کننده ٣٩ 

کشش قیمتی عرضه  ٤١ 

منحنی عرضه از دیدگاه مصرف کننده  ٤٢ 

جابجائی منحنی عرضه  ٤٢ 

تعادل عرضه و تقاضا  ٤٤ 

رفتار مصرف کننده ٤٦ 

مازاد تولید کننده و مصرف کننده  ٤٨ 

دلایل شکلگیری مازاد  ٤٩ 

تولید در جنگل  ٥٥

تولید در جنگل  ٥٥

 تعاریف و توابع تولید در جنگل  ٥٥ 

روش‌های ریاضی برای بیان روابط تولید ٥٩ 

توابع تولید با دو نهاده متغیر  ٦٣

منحنی‌های همکمیت (کمیت یکسان) ٦٥ 

نرخ جایگزینی ٦٦ 

تولید با کمترین هزینه ٦٧ 

تعادل تولید کننده (نقطه بهینه تولید)  ٦٩

تولید و هزینه  ٧٠ 

توابع تولید و هزینه کاب-داگلاس  ٧١ 

هزینه‌های تولید  ٧٤ 

هزینه ثابت کل  ٧٥

متوسط هزینه ثابت  ٧٥

هزینه متغیر کل ٧٦

متوسط هزینه متغیر ٧٦

هزینه کل ٧٧

متوسط هزینه کل ٧٧

هزینه نهایی  ٧٨

شکل عمومی منحنی هزینه‌ها ٧٩

درآمد کل  ٨١ 

حداکثر سود ٨١ 

درآمد نهایی  ٨١ 

توابع ریاضی هزینه‌ها  ٨٣ 

ساختار بازار ٨٩

ساختار بازار  ٨٩

بازار رقابت کامل ٨٩ 

بهینه کردن سود در بازار رقابت کامل ٩٠ 

بهینه کردن سود در بازار رقابت کامل  ٩٢ 

بازار انحصار کامل ٩٣

بازار رقابت انحصاری  ٩٤ 

بازار انحصار چندجانبه  ٩٥ 

سطح تولید فروشنده انحصاری  ٩٦ 

اصل کلی قیمت‌گذاری  ١٠٠

به دست آوردن مازاد رفاه مصرف کننده ١٠٢ 

اندازه‌گیری قدرت بازار ١٠٣ 

سرمایه و سود بانکی عوامل مؤثر در سن بهره‌برداری ١٠٥

نرخ سود و نقش آن در تخصیص منابع  ١٠٥

نرخ سود ١٠٥ 

ارزش فعلی ١٠٨ 

ارزش فعلی هزینه‌ها و درآمدهای آتی  ١١٠ 

محاسبه درآمدها و هزینه‌های جنگلکاری ١١٢ 

محاسبه ارزش فعلی برای سری‌های سالیانه و دورهای ١١٤ 

سری‌های دورهای ١١٥ 

سری‌های سالیانه ١١٦

دوره برداشت بهینه در جنگلداری  ١١٩

اتفاقی در مقابل قطعی  ١٢٣

تعیین ارزش خالص فعلی برای سری دوره‌ای متناهی  ١٢٤ 

تعیین ارزش خالص فعلی برای سری دوره‌ای نامتناهی  ١٣٠ 

محاسبه نرخ سود داخلی یا نرخ بازدهی سرمایه  ١٣٤

تعیین سن بهره‌برداری با توجه به ارزشگذاری محصولات غیربازاری جنگل ١٣٦ 

تعیین سن بهره‌برداری طبق توابع هارتمن  ١٣٩

معادله قیمت کربن ١٤٣

تعیین ارزش تفریحی جنگل ١٤٩

ارزش تفریحی جنگل ١٤٩

برآورد فر‌م‌های مختلف تابع هزینه سفر١٥٤

کاربرد مدل چندمنظوره نظریه بازی‌ها در بهینه سازی مسائل جنگل١٦٣

نظریه بازی‌ها ١٦٣

بازی و تصمیمات راهبردی ١٦٦

مقایسه مفهوم تعادل نش با تعادل در راهبردهای مسلط ١٦٩

ماهیت تصمیمگیری چند هدفه در جنگل ١٧١ 

مدل چندهدفه سنتی (کلاسیک) ١٧٢

مدل چندهدفه نظریه بازی‌ها ١٧٤ 

استفاده از اراضی جنگلی ١٧٧

حمل و نقل و استفاده از زمین ١٧٧

هزینه‌های حمل و نقل و مسافت  ١٧٨ 

اجاره بهای زمین (رانت) و رابطه آن با ارزش محصول و هزینه‌‎های حمل و نقل ١٧٩

کاربری‌های مختلف از زمین  ١٨٠ 

هزینه‌های حمل و نقل و استقرار کارخانجات صنایع چوب ١٨٢