بخش وسیعی از قانون مجازات اسلامی ما را جرایم تعزیری به عنوان سیاهه‏ اصلی قوانین کیفری تشکیل داده است؛ بنابراین سهم جرایمی چون حدود و قصاص و دیات به مراتب کمتر و به تعبیر عده‏ای، تنها 2 الی 3 درصد از کل جرایم است. با توجه به حجم این دسته از عناوین مجرمانه (تعزیرات)، متأسفانه در عمل توجه لازم در حیطه‏ی تدوین مقرراتی جامع و کامل جهت صدور پاسخ‏های منصفانه و متناسب با جرم ارتکابی صورت نپذیرفته است.

همین ناهماهنگی و عدم تناسب درونی، در عمل مشکلاتی چون صدور آرائی متناقض و نامتشابه در جرایم دارای ویژگی‏های ‌یکسان، اطاله‏ی دادرسی و مهمتر از همه زیر پا گذاشتن حقوق و آزادی‏های اشخاص را به دنبال خواهد داشت. تعیین کیفر متناسب یا در تعبیر موسع (گزینش ‌یک واکنش کیفری) از اصلی ترین مراحل ‌یک دادرسی کیفری عادلانه و منصفانه است؛ زیرا هم به لحاظ نیل به اهداف اصلی تعیین مجازات‏ها ‏دارای آثار مهمی بوده و هم دید جامعه و به تعبیر کلی تر، افکار عمومی را نسبت به ساختار نظام قضایی و نظام مند بودن فرآیند تعیین کیفر شکل می‏دهد. از سوی دیگر اگر ساختار نظام تعیین کیفر، مبتنی بر عدالت و بی طرفی نباشد و شائبه‏ اغراض شخصی دادرس در آن دخیل بوده باشد؛ اعتماد آحاد مردم به سلامت نظام کیفری و مشروعیت دادرسی از بین رفته و همین امر به معنی مشروعیت بخشیدن به ارتکاب بسیاری از نابهنجاری‏های دیگر در آینده نظام عدالت کیفری خواهد بود.

 فرآیند عدالت کیفری از دو مسیر کیفرگذاری و کیفردهی عبور می‏کند. کیفرگذاری یا تقنین ناشی از عملکرد قانون گذار بوده و کیفردهی امری قضایی است. قانون گذار در مرحله کیفرگذاری در راستای توجیه عملکرد خود، در جرم انگاری و کیفرگذاری و همچنین پاسخ گویی به اهداف کیفر، اصولی را به کار می‏بندد که از آن تحت عنوان اصول راهبردی یاد می‏شود. اصول راهبردی در مرحله‏ تقنین و تعیین از هم متمایز است. البته در پاره‏ای از موارد نیز مشترک است و هم در مرحله‏ی تقنین و هم در مرحله‏ی تعیین کیفر تعزیری، مقنن و قاضی را راهبری می‏کنند.

  این کتاب به مبانی حقوقی- فقهی، مفاهیم سازنده کیفرهای تعزیری، اصول تقنین کیفرهای تعزیری، اصول تعیین کیفرهای تعزیری و نقش بزهکار و بزه دیده می پردازد.

 پیش‌گفتار/5

مقدمه/13

بخش اول: مبانی حقوقی- فقهی/15

فصل اول: اصول و مبانی حقوقی/17

فصل دوم: اصول و مبانی فقهی/37

فصل سوم: مبانی حقوقی کیفرهای تعزیری/57

بخش دوم: مفاهیم نظری سازنده کیفرهای تعزیری/69

فصل چهارم: نظریه‏ها مجازات محور/71

فصل پنجم: نظریه‏های مبتنی بر حق بر مجازات نشدن (ترمیم محور)/85

فصل ششم: تأثیر مفاهیم نظری بر کیفرهای تعزیری/95

بخش سوم: اصول راهبر در تقنین کیفرهای تعزیری/101

فصل هفتم: اصول و قواعد فقهی/103

فصل هشتم: اصول حقوقی/121

فصل نهم: اصل قضایی بودن مجازات­ها/133

فصل دهم: اصل تناسب مجازات­ها/155

فصل‌ یازدهم: اصل حداقل بودن حقوق کیفری/167

فصل دوازدهم: اصل رفتار کرامت مدار/177

فصل سیزدهم: اصل مساوات و برابری/183

بخش چهارم: اصول راهبر در تعیین کیفرهای تعزیری/189

فصل چهاردهم: اصول ناشی از قانون (بازتاب، ضمانت، چالش ها)/191

فصل پانزدهم: اصول حقوقی (فردی، حداقل، تناسب)/233

بخش پنجم: نقش بزهکار و بزه‏دیده در تعیین کیفر تعزیری/265

فصل شانزدهم: نقش بزهکار در تعیین کیفر تعزیری/267

فصل هفدهم: نقش بزه‏دیده در تعیین کیفر تعزیری/283

بخش ششم: نتیجه گیری و پیشنهادها/321

فصل هجدهم: نتیجه گیری و پیشنهادها/323

منابع /339