در عصری که دستاوردهای فناوری، توسعه صنعتی و رشد اقتصادی با شتابی بی‌سابقه مسیر زندگی انسان‌ها را دگرگون ساخته‌اند، محیط‌زیست به‌عنوان زیربنای حیات و کانون تعاملات پیچیده زیستی بیش از هر زمان دیگر در معرض تهدید قرار گرفته است. روند افزایشی بهره‌برداری‌های شتاب‌زده، غیر اصولی و اغلب ناپایدار از منابع طبیعی، آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری را بر پیکره زمین وارد کرده است که نمودهای آن را می‌توان در گرمایش جهانی، بالا رفتن غلظت گازهای گلخانه‌ای از جمله دی‌اکسید کربن، ناهنجاری‌های اقلیمی، بارش‌های غیر معمول و بروز مخاطراتی همچون سیلاب‌ها و بحران آب و خاک مشاهده کرد. امروزه پیامدهای مخرب تداخل بی‌ملاحظه انسان با چرخه‌های طبیعی، تمامی ابعاد کیفیت زندگی و امنیت نسل‌های آینده را تهدید می‌کند.

 در این میان، صنعت ساختمان‌سازی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان منابع و تولیدکنندگان آلودگی محیطی، نقشی کلیدی در شکل‌گیری چالش‌های زیست‌محیطی معاصر ایفا می‌کند. هزینه‌های زیست‌محیطی ناشی از ساخت ‌و سازهای بی‌برنامه و شتاب‌زده، نه‌تنها ساختار اکولوژیک بستر زیست را برهم می‌زند، بلکه آینده شهرنشینی و نیز سلامت شهروندان را با خطراتی جدی مواجه می‌سازد.

 در پاسخ به این نگرانی‌های فزاینده، از اواخر قرن بیستم تا کنون، جامعه جهانی با بازاندیشی در شیوه‌های توسعه و تصویب برنامه‌های جامع، در پی یافتن راهکارهایی برای کاهش آسیب و تحقق توسعه‌ای مبتنی بر توازن و آینده‌نگری برآمده است. در قلب این رویکرد نوین، گفتمان «پایداری» به‌ویژه در حوزه‌های معماری و شهرسازی جایگاهی ممتاز یافته و مورد توجه جدی پژوهشگران، سیاست‌گذاران و طراحان قرار گرفته است. پایداری، با تأکید بر تلفیق هوشمندانه ملاحظات زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی، رمز عبور از بحران‌های کنونی و تضمین‌کننده بقای نسل‌ها در بستر اکوسیستم‌های سالم به‌شمار می‌آید.

 اهمیت پایداری صرفاً به مقابله با تهدیدهای محیط‌زیستی محدود نمی‌شود، بلکه مبنای معماری و شهرسازی هوشمند و اخلاق‌محور است. معماری پایدار، صرفاً فنی برای بهینه‌سازی منابع نیست، بلکه نگاهی کل‌نگر به طراحی فضاهای زیستی است که دغدغه آسایش انسان، حفظ سرمایه‌های طبیعی، عدالت فضایی و مسئولیت‌پذیری در قبال آیندگان را در هم می‌آمیزد و شهرها را به زیستگاه‌هایی تاب‌آور و شکوفا بدل می‌کند. به باور اندیشمندان، آینده‌ای امن و توسعه‌یابنده بدون بازنگری عمیق در نگرش‌ها و عملکردهای ما ممکن نخواهد بود.

کتاب حاضر تلاشی است در راستای تبیین مفاهیم بنیادین پایداری و ارزیابی رویکردهای نوین و بین‌المللی در این عرصه، با هدف معرفی راهکارها، الگوها و تجارب موفق و نیز طرح چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌ روی معماری و شهرسازی معاصر. نویسندگان در هشت فصل تلاش کرده‌اند با بررسی ابعاد مختلف پایداری، ضرورت بازگشت به احترام و هم‌زیستی با طبیعت را یادآوری و ضمن ارائه راهکارهای تخصصی و عملی، افق‌های نوینی را پیش‌ روی طراحان، پژوهشگران و سیاست‌گذاران گشوده و امید به آینده‌ای پاک، سالم و پایدار را زنده نگه دارند.

فصل اول: مقدمه‌ای بر معماری پایدار  1

 فصل دوم: درک انرژی و پایداری محیطی   79

 فصل سوم: تهدیدات و اثرات مصرف انرژی   131

 فصل چهارم: آسایش حرارتی و کارایی انرژی   177

 فصل پنجم: مواد و فناوری‌های پایدار  203

 فصل ششم: طراحی و ساخت پایدار  277

 فصل هفتم: مسکن و توسعه جوامع شهری   329

 فصل هشتم: مطالعات موردی معماری   371

 منابع فارسی   437

 منابع انگلیسی  467