تدوین و تنظیم متن‌ها در این اثر مبتنی بر ترتیب تاریخی است تا از این طریق، کیفیت تحول و تطور نظم و نثر فارسی تا اندازه‌ای بر خواننده معلوم گردد.

نکات لغوی، معنایی، دستوری و زیبایی‌شناختی مربوط به هر درس در حاشیه و به‌صورت پاورقی آمده است.

در این کتاب به شعر و نثر 80 نویسنده یا شاعر معاصر و کهن پرداخته است و از جمله شعرهای رودکی سمرقندی، شهید بلخی، فردوسی طوسی، فرخی سیستانی، منوچهری دامغانی، ناصرخسرو قبادیانی، انوری ابیوردی، مسعود سعد سلمان از شاعران کهن ایران را ارائه می‌دهد و ازجمله نثرهای هجویری، ابوالفضل بیهقی، خواجه نظام‌الملک طوسی، عنصرالمعالی، ابوعلی بلعمی، عبدالحسین زرین‌کوب، محمدعلی اسلامی ندوشن، جلال آل احمد، عباس اقبال آشتیانی و قائم‌مقام فراهانی را بیان می‌کند.

هم‌چنین شعر شاعران معاصری همچون احمد شاملو، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، شفیعی کدکنی، نادر نادرپور را ارائه می‌دهد.

در بخش پیوست‌ها، علاوه بر دو فصل «دستور خط فارسی» و «نشانه‌گذاری» فصل دیگری نیز با عنوان «اصطلاحات دستوری و بلاغی» آمده است.

کتاب «متون برگزیده ادب فارسی» در 319 صفحه و به قیمت 3 هزار تومان در اختیار دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی و تمامی علاقه‌مندان قرار دارد.

1. پیشاهنگان شعر فارسی..................................................................................... 1

2. رودکی سمرقندی............................................................................................... 3

3. ابوعلی بلعمی.................................................................................................. 6

4. شهید بلخی..................................................................................................... 10

5. فردوسی طوسی............................................................................................... 12

6. عنصرالمعانی..................................................................................................... 16

7. فرخی سیستانی............................................................................................... 19

8. نظام‌الملک طوسی............................................................................................ 21

9. منوچهری دامغانی.............................................................................................. 24

10. ابوالفضل بیهقی............................................................................................... 26

11. ناصرخسرو قبادیانی.......................................................................................... 32

12. از (سفرنامه)................................................................................................... 34

13. هجویری......................................................................................................... 38

14. انوری ابیوردی.................................................................................................. 40

15. مسعود سعدسلمان......................................................................................... 42

16. خواجه عبدالله انصاری........................................................................................ 44

17. خیام نیشابوری................................................................................................ 47

18. سنائی غزنوی................................................................................................. 49

19. عین‌القضات همدانی......................................................................................... 51

20. خاقانی شروانی............................................................................................... 54

21. نظامی گنجوی................................................................................................. 56

22. ابوسعید ابوالخیر............................................................................................... 58

23. عطار نیشابوری................................................................................................ 63

24. از (تذکره‌الاولیاء)............................................................................................... 65

25. امیرخسرو دهلوی............................................................................................. 69

26. مولوی............................................................................................................ 71

27. از (فیه‌مافیه).................................................................................................... 73

28. سعدی شیرازی................................................................................................ 76

29. از (گلستان).................................................................................................... 78

30. فخرالدین عراقی............................................................................................... 81

31. نصرالله منشی................................................................................................. 83

32. حافظ شیرازی.................................................................................................. 86

33. نظامی عروضی................................................................................................ 88

34. جامی............................................................................................................ 91

35. از (بهارستان).................................................................................................. 93

36. سعدالدین وراوینی............................................................................................ 96

37. وحشی بافقی................................................................................................. 98

38. نجم‌الدین رازی................................................................................................. 100

39. محتشم کاشانی............................................................................................. 103

40. سدیدالدین عوفی............................................................................................. 105

41. صائب تبریزی................................................................................................... 108

42. بیدل دهلوی.................................................................................................... 110

43. قائم مقام فراهانی............................................................................................ 112

44. مشتاق اصفهانی............................................................................................. 114

45. هاتف اصفهانی................................................................................................ 116

46. فروغی بسطامی.............................................................................................. 119

47. زین‌العابدین مراغه‌ای......................................................................................... 121

48. ملک‌الشعرا بهار............................................................................................... 124

49. علی‌اکبر دهخدا................................................................................................ 126

50. نسیم شمال................................................................................................... 127

51. عارف قزوینی................................................................................................... 128

52. عباس اقبال آشتیانی........................................................................................ 129

53. میرزاده عشقی................................................................................................ 135

54. فرخی یزدی..................................................................................................... 137

55. نیما یوشیج..................................................................................................... 139

56. از (ارزش احساسات)........................................................................................ 143

57. جمال‌زاده........................................................................................................ 149

58. اخوان ثالث...................................................................................................... 160

59. پرویز ناتل خانلری.............................................................................................. 163

60. میرمحمد حجازی.............................................................................................. 167

61. صادق هدایت................................................................................................... 171

62. احمد شاملو.................................................................................................... 189

63. صادق چوبک.................................................................................................... 194

64. سهراب سپهری............................................................................................... 210

65. جلال آل احمد.................................................................................................. 216

66. فروغ فرخزاد..................................................................................................... 229

67. اسلامی ندوشن.............................................................................................. 235

68. زرین‌کوب......................................................................................................... 242

69. شفیعی کدکدنی.............................................................................................. 248

70. نادر نادرپور...................................................................................................... 253

71. فریدون مشیری................................................................................................ 259

72. هوشنگ ابتهاج................................................................................................ 265

73. حمید مصدق................................................................................................... 270

74. حمید سبزواری................................................................................................ 272

75. علی معلم...................................................................................................... 274

76. قیصر امین‌پور................................................................................................... 275

77. سیدحسن حسینی......................................................................................... 278

78. سلمان هراتی................................................................................................. 280

79. علیرضا قزوه..................................................................................................... 283

80. علی شریعتی................................................................................................. 284

پیوست‌ها

دستور خط فارسی................................................................................................. 291

نشانه‌گذاری.......................................................................................................... 311

اصطلاحات دستوری و بلاغی.................................................................................... 316

فهرست منابع و مآخذ............................................................................................. 327