رشد فضایی هر شهر به‌صورت گسترش افقی و رشد فیزیکی یا رشد عمودی می‌باشد. هر کدام از این دو روش کالبد متفاوت و جداگانه‌ای از دیگری ایجاد می‌کند. رشد فیزیکی به شکل افزایش محدوده شهر یا به اصطلاح گسترش افقی ظاهر می‌شود و رشد عمودی به‌صورت درون‌ریزی جمعیت شهری و الگوی رشد شهر فشرده نمایان می‌شود. این الگوهای متفاوت به نسبت نوع گسترشی که در شهر به‌وجود می‌آورند پیامدها و نتایج متفاوتی را نیز درپی دارند.

کتاب «اصول و مبانی و مدل‌های سنجش رشد کالبدی شهری» شامل چهار فصل است.

فصل اول باعنوان شناخت الگوی رشد شهری ابتدا نقشه‌های شهری و یا الگوهای رشد کالبدی شهر را تشریح می‌کند هم‌چنین نتایج بررسی‌های 16 صاحب‌نظر درخصوص مزایا و معایب فرم‌های شهری، به‌ویژه فرم شهر فشرده بیان شده است. سپس الگوهای رشد کالبدی شهری شامل الگوی رشد افقی و الگوی رشد هوشمند شهری و مزایا و معایب آنها را تجلیل می‌کند.

فصل دوم باعنوان «توسعه پایدار شهری» ابتدا به مفهوم و ابعاد توسعه پرداخته، سپس تاریخچه توسعه پایدار شهری، معیارها و راهکارهای رسیدن به آن را بیان می‌کند.

در فصل سوم کتاب باعنوان «روش‌ها و مدل‌های سنجش فرم شهری» با ارائه ابعاد شکل شهرها به‌ویژه کلان شهرها و با استفاده از مدل‌های «ضریب جینی»، «ضریب آنتروپی»، «ضریب موران» و «ضریب گری» ابعاد مختلف پراکندگی و تراکم در دو کلان شهر «سیدنی» و «مشهد» در دوره‌های مختلف آماری سنجش و مقایسه شده است.

فصل چهارم باعنوان «کاربری ترکیبی و رشد هوشمند شهری»، الگوی کاربری ترکیبی به‌عنوان گزینه مطلوب توسعه فرم و شکل شهری آینده ارایه شده است.

در نهایت ویژگی‌های توسعه کاربری ترکیبی در پایدار کردن توسعه شهری از قبیل کاهش استفاده از ماشین شخصی، کاهش فاصله بین محل کار و زندگی، کاهش مصرف سوخت در قالب طراحی لاین دوچرخه در طراحی‌های شهری و صرفه‌جویی در استفاده از زمین و تغییر در طراحی شهری و مدیریت کاربری اراضی بررسی می‌شود.

این کتاب در 184 صفحه و به‌قیمت 22 هزار ریال به‌چاپ رسیده است.

عنوان................................................................................................................. صفحه

پیشگفتار............................................................................................................. 15

مقدمه................................................................................................................. 18

فصل اول: شناخت الگوهای رشد شهری..................................................................... 21

مقدمه................................................................................................................. 21

الگوهای شکل کلی شهر........................................................................................ 21

الگوهای کلی رشد شهری....................................................................................... 30

الف: پراکنش شهری یا رشد افقس شهر (Sprawl)و...................................................... 30

ابعاد پراکندگی....................................................................................................... 31

پراکنش شهری در کشورهای مختلف......................................................................... 41

پیامدهای الگوی پراکنش شهری............................................................................... 42

علل پراکنش شهری............................................................................................... 44

ب: رشد هوشمند شهر (Smart Growth)و.................................................................. 46

اصول رشد هوشمند............................................................................................... 46

استراتژی‌های رشد هوشمند................................................................................... 52

مزایای رشد هوشمند............................................................................................. 54

پیامدهای رشد هوشمند......................................................................................... 54

انتقادات بر رشد هوشمند و جواب‌های آن................................................................... 57

مقایسه رشد هوشمند و پراکنش.............................................................................. 59

نتیجه‌گیری............................................................................................................ 61

فصل دوم: توسعه پایدار شهری................................................................................. 63

مقدمه................................................................................................................. 63

مفهوم توسعه ...................................................................................................... 64

توسعه پایدار......................................................................................................... 65

سیاست‌های اصولی توسعه پایدار............................................................................ 67

اهداف توسعه پایدار................................................................................................ 67

جوامع پایدار.......................................................................................................... 68

عناصر یک جامعه پایدار............................................................................................ 69

برخی مفاهیم و دیدگاه‌ها در توسعه پایدار................................................................... 70

توسعه پایدار شهری............................................................................................... 72

راهکارهایی به سوی شهر پایدار............................................................................... 73

معیارهای توسعه پایدار شهری................................................................................. 75

سابقه مدل‌ها و الگوهای فرم و شکل......................................................................... 77

از مدل‌ها به راه‌حل‌های رقابتی................................................................................. 82

دست‌یابی به فرم شهری پایدار................................................................................. 83

شناخت الگوی توسعه در راستای توسعه پایدار شهری.................................................. 92

نتیجه‌گیری............................................................................................................ 96

فصل سوم: روش‌ها و مدل‌های سنجش فرم شهری...................................................... 99

مقدمه................................................................................................................. 99

اندازه‌گیری شکل شهر به‌صورت کمی......................................................................... 100

ابعاد شکل متروپل: فشردگی در مقابل پراکنش............................................................ 101

انواع مدل‌های سنجش فرم شهری............................................................................ 103

تحلیل الگوهای عملی............................................................................................ 106

سنجش فرم دو کلانشهر سیدنی و مشهد.................................................................. 117

شناخت کلانشهر سیدنی....................................................................................... 125

شناخت شهر مشهد.............................................................................................. 133

مقایسه بین دو کلانشهر سیدنی و مشهد.................................................................. 145

نتیجه‌گیری............................................................................................................ 147

فصل چهارم: کاربری ترکیبی و رشد هوشمند شهری..................................................... 149

مقدمه................................................................................................................. 149

توسعه کاربری ترکیبی چیست؟................................................................................ 150

راهبردهای کاربری ترکیبی....................................................................................... 154

راهبردهای سطح استراتژیک محله............................................................................ 155

راهبرد جزئی‌تر: بلوک، خیابان و فضای باز، و شکل ساختمان.......................................... 163

مدیریت ترکیبی...................................................................................................... 174

نتیجه‌گیری............................................................................................................ 176

منابع................................................................................................................... 179

واژه‌نامه................................................................................................................ 183