تأمين سلامت از نيازهاي اساسي انسان است و در توسعه پايدار نقش حياتي دارد. چراكه دستيابي به آن راه رسيدن به بسياري از ديگر اهداف توسعه اجتماعي و اقتصادي را هموار مي‌كند. ازطرفي خانواده به‌عنوان بنيادي‌ترين واحد هر اجتماع تأثيري عميق بر رشد و تعالي جامعه دارد.

امروزه هدف اساسي در برنامه‌هاي تنظيم خانواده و سياست‌هاي کلان جمعيتي با توسعه اجتماعي و اقتصادي است به‌گونه‌اي كه دستيابي به شاخص توسعه انساني و تأمين سلامت جامعه محقق شود.يكي از اهدافي كه به‌منظور ارتقاي سطح سلامت خانواده موردتوجه است كاهش ميزان بروز بارداري‌هاي ناخواسته و پرخطر و فاصله‌گذاري بين بارداري‌ها و افزايش پوشش استفاده از خدمات مرتبط با پيشگيري از اين‌گونه بارداري‌ها و تنظيم خانواده است.

كتاب حاضر در ده فصل تنظيم شده است و به مباحثي باعنوان كليات جمعيت‌شناسي، اپيدميولو‍ژي جمعيت، حركات جمعيتي، شاخص‌هاي جمعيتي، تغييرات جمعيتي در ايران و جهان، سياست‌هاي استرات‍‍ژي‌هاي جمعيتي، كليات تنظيم خانواده، روش‌هاي پيشگيري از بارداري، ارتباط با مردم در خدمات تنظيم خانواده و برنامه‌ريزي، پايش و ارزشيابي بهداشت و تنظيم خانواده مي‌پردازد.

در اين كتاب سعي شده است تا با استناد به آخرين آمارهاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و مركز آمار ايران توجه دانشجويان را به‌كاربردي بودن و تأثير اين برنامه‌ها بر روند رشد جمعيت معطوف كند.

كتاب حاضر براي دانشجويان و دانش‌پژوهان در مقوله جمعيت‌شناسي و تنظيم خانواده منطبق با سرفصل‌هاي مصوب اين دوره تدوين شده است.

كتاب «جمعيت‌شناسي و تنظيم خانواده» در 125 صفحه و به قيمت 2200 تومان به چاپ رسيده است.

عنوان................................................................................................................. صفحه

فصل اول

کلیات جمعیت‌شناسی

مقدمه................................................................................................................. 9

توسعه................................................................................................................. 9

جمعیت‌شناسی.................................................................................................... 10

نظریه‌های جمعیتی................................................................................................ 11

روش‌های جمع‌آوری اطلاعات در جمعیت‌شناسی......................................................... 12

فصل دوم

اپیدمیولوژی جمعیت

تعریف.................................................................................................................. 17

تعداد جمعیت........................................................................................................ 17

ترکیب سنی جمعیت.............................................................................................. 18

ترکیب جنسی جمعیت............................................................................................ 20

توزیع جغرافیایی جمعیت.......................................................................................... 20

فصل سوم

حرکات جمعیتی

تعریف.................................................................................................................. 23

باروری و موالید...................................................................................................... 23

مرگ و میر............................................................................................................ 24

مهاجرت............................................................................................................... 25

طبقه‌بندی مهاجرت‌ها............................................................................................. 25

عوامل موثر بر مهاجرت............................................................................................ 26

ازدواج و طلاق........................................................................................................ 27

فصل چهارم

شاخص‌های جمعیتی

تعریف.................................................................................................................. 31

شاخص‌های ولادت و باروری..................................................................................... 32

شاخص‌های مرگ و میر........................................................................................... 36

شاخص‌های مهاجرت.............................................................................................. 37

شاخص‌های ازدواج و طلاق....................................................................................... 37

فصل پنجم

تغییرات جمعیتی در ایران و جهان

تحولات جمعیت در مناطق مختلف جهان..................................................................... 41

عوارض ناشی از جملات زیاد.................................................................................... 42

جمعیت ایران و مشکلات ناشی از آن......................................................................... 44

فصل ششم

سیاست‌های استراتژی‌های جمعیتی

سیر رشد جمعیت در جهان...................................................................................... 49

سیر رشد جمعیت در ایران....................................................................................... 49

سیاست‌‌های جمعیتی............................................................................................ 50

سیاست‌های جمعیتی در جهان................................................................................ 50

سیاست‌های جمعیتی در ایران................................................................................. 51

فصل هفتم

کلیات تنظیم خانواده

تعریف تنظیم خانواده............................................................................................... 55

اهمیت و اهداف تنظیم خانواده.................................................................................. 56

تاریخچه تنظیم خانواده در جهان................................................................................ 57

تاریخچه فعالیت‌های تنظیم خانواده در ایران................................................................. 57

استراتژی‌های تنظیم خانواده در جهان........................................................................ 58

استراتژی‌های تنظیم خانواده در ایران......................................................................... 59

فصل هشتم

روش‌های پیشگیری از بارداری

ساختمان و عملکرد دستگاه تولیدمثل........................................................................ 63

تعاریف و اصطلاحات................................................................................................ 68

روش‌های طبیعی پیشگیری از بارداری........................................................................ 69

روش نزدیکی منقطع............................................................................................... 69

روش مقاربت در دوره مطمئن یا متد ریتمیک................................................................ 69

روش موکوس (ترشحات مخاطی) گردن رحم............................................................... 70

روش تغییرات دمای پایه بدن یا ریتم حرارتی................................................................ 71

روش شیردهی...................................................................................................... 71

روش‌های طبی (هورمونی)...................................................................................... 71

قرص ضد بارداری خوراکی........................................................................................ 71

امپول‌های تزریقی پروژسترونی................................................................................. 79

کپسول‌های کاشتنی.............................................................................................. 81

روش‌های مکانیکی................................................................................................. 83

کاندوم................................................................................................................. 83

اسپرم‌کش‌ها........................................................................................................ 85

دستگاه داخل رحمی یا آی – یو – دی........................................................................ 86

روش‌های دائمی.................................................................................................... 90

بستن لوله‌های رحمی (توبکتومی)........................................................................... 90

بستن لوله‌ در مردان (وازکتومی)............................................................................... 93

روش‌های اورژانس پیشگیری از بارداری....................................................................... 95

فصل نهم

ارتباط با مردم در خدمات تنظیم خانواده

آموزش................................................................................................................. 101

مشاوره................................................................................................................ 103

وضعیت ارائه خدمات تنظیم خانواده در ایران................................................................. 106

تأثیر اجرای برنامه‌های تنظیم خانواده بر سلامت مادران و کودکان..................................... 106

فصل دهم

برنامه‌ریزی، پایش و ارزشیابی بهداشت و تنظیم خانواده

تعریف.................................................................................................................. 111

مراحل مختلف برنامه‌ریزی........................................................................................ 111

منابع................................................................................................................... 113

استفتائات............................................................................................................ 117