با توجه به جایگاه فرش و  صنعت قالی در اقتصاد کشاورزی و فرهنگ کشور و تامین مواد اولیه این صنعت از بخش کشاورزی و دامی، صاحب نظران و متخصصین علوم دامی درباره الیاف دامی و پوست کتاب‌های از منظر، این بخش از تولیدات حیوانی از سال‌های خیلی پیش تر منتشر نموده اند، از جمله آنها می توان کتاب پشم شناسی تالیف آقای دکتر ناصر کاشانیان در سال 1351 و کتاب فرآورده هاي دامي. تاليف دکترمحمد ستاري. انتشارات دانشگاه تهران، 1357 و کتاب رشد پشم، آسیب ها و معایب آن ترجمه سرکار خانم مهندس صالحی در سال 1379 نام برد. همچنین سابقه ایران در تولید کرک، پوست، چرم و محصولات فرعی مشابه، لازم است تا دانشجویان رشته علوم دامی با علم الیاف دامی بیشتر آشنا شوند. لغت تکنولوژی باعث تداعی این معنی در ذهن می شود که علوم کاربردی در این مقوله مطرح گردد. بنابراین یکی از اهداف کتاب حاضر جمع آوری علوم و دانسته های کاربردی در حوزه الیاف دامی است. در خصوص اهمیت موضوع جای دارد در دانشکده‌های کشاورزی و گروه علوم دامی، به بحث تولید مواد اولیه مرغوب و ارایه درس تکنولوژی پشم و پوست بیشتر پرداخته شود. کار ما به عنوان متخصصین علوم دامی، تولید مواد اولیه با کیفیت تا رسیدن به درب کارخانه است. از آن به بعد وظیفه کارشناسان نساجی، ریسندگی، رنگرزی، قالی بافان، چرمسازی غیره است که محصول با کیفیتی را تولید کنند و پروسه را به اتمام برسانند. نکته ظریف اینجا است که در حین فرآوری محصولات فرعی از ماده خام به محصول نهایی، یکسری ویژگی‌هایی خاص باید در ماده خام وجود داشته باشد که بایستی در مزرعه پرورش به آنها توجه شود و پس از آن جبران هر گونه نواقص ماده اولیه، در کارخانه امکان پذیر نیست. در این مرحله است که نقش کارشناسان علوم دامی در توجه به پشم، کرک، مو و پوست بیشتر نمایان می‌شود. خوشبختانه درس"تکنولوژی الیاف دامی و پوست" در تعدادی از دانشگاه‌های کشور بعنوان درس اختیاری در دانشکده‌های کشاورزی ارایه می گردد. امید است تا جبران بخشی از مافات و نقایص موجود را داشته باشد. بنا بر این ما را بر آن داشت که مطالب و تصاویر آموزشی و کلاسیک گرد هم آمده در قالب کتاب حاضر برای استفاده علاقمندان، نظام بهره‌برداران و دانشجویان عزیز قرار گرفته شود. کتاب حاضر به نظر می رسد تلاشی است تا اندوخته‌های علمی متخصصین با تجربه و نسل پیشین دامپروری به نسل جدید دانشجویان رشته علوم دامی منتقل شود که این امر در راستای چالش اصلی تحقیقات الیاف دامی، آگاه سازی تصمیم گیرندگان و ترسیم کنندگان نقشه راه تحقیقات علمی و جامعه علمی علوم دامی نسبت به سرمایه گذاری روی تحقیقات و نیز تربیت دانشجویان و پژوهشگران جدیدی است که ادامه دهنده راه محققین پیشین می باشد.

پیشگفتار .................................................................................................................................... 11

فصل اول: پشم ........................................................................................................................... 13

مقدمه و کلیات پشم .................................................................................................................... 15

تاریخچه پشم................................................................................................................................ 18

ارزش تجاری پشم......................................................................................................................... 22

نقش پرورش گوسفند در زندگی انسان........................................................................................ 23

نقش پرورش گوسفند در اقتصاد کشاورزی................................................................................... 23

جایگاه گوسفند در رده بندی سیستماتیک جانوری..................................................................... 24

سیر تکامل نژادهای گوسفند......................................................................................................... 24

گونه اویس آمون جد گوسفندان اهلی امروزی.............................................................................. 25

تقسیم بندی گوسفند.................................................................................................................... 29

تیپ و خواص پشم(فاکتور اصلی ظرافت تار) ............................................................................... 29

دسته نژاد (پشم ظریف) مرینوها و انواع آن................................................................................. 30

دسته نژاد پشم بلند و انواع آن..................................................................................................... 32

دسته نژاد پشم کوتاه و انواع آن.................................................................................................... 33

دسته نژاد پشم درهم یا مخلوط و انواع آن................................................................................... 33

ویژگی‌های پشم............................................................................................................................. 36

ساختمان تار پشم......................................................................................................................... 38

ساختمان تار پشم از بیرون به داخل:کوتیکولCuticle.............................................................. 39

ساختمان تار پشم از بیرون به داخل: انواع کوتیکول.................................................................... 41

ساختمان تار پشم از بیرون به داخل: کورتکس (Cortex) ....................................................... 43

ساختمان تار پشم از بیرون به داخل: مغز یا مدولا (Medulla) ............................................... 44

مراحل دوره رشد فولیکول رسیده تار پشم................................................................................... 48

چگونگی رویش تار پشم................................................................................................................ 49

انواع توده فولیکولی....................................................................................................................... 52

انواع تارپشم................................................................................................................................... 56

خواص تار پشم.............................................................................................................................. 58

ظرافت (قطر) Diameter........................................................................................................... 58

استاندارد و سیستم های درجه بندی قطر تار پشم...................................................................... 59

جعد (پیچش) Crimp................................................................................................................ 60

تراکم و تجانس.............................................................................................................................. 65

عرق و چربی پشم خالص(راندمان) ............................................................................................. 66

لانولین (چربی پشم) ................................................................................................................... 66

خواص فیزیکوشیمیایی چربی پشم............................................................................................... 67

دو روش برای به بدست آوردن لانولین........................................................................................ 69

عوامل موثر بر استاندارد سازی پشم.............................................................................................. 69

رنگ طبیعی پشم.......................................................................................................................... 70

نمدی شدن یا felting................................................................................................................ 70

جذب رطوبت................................................................................................................................ 72

درخشندگی الیاف......................................................................................................................... 72

وزن مخصوص الیاف...................................................................................................................... 72

خواص فیزیولوژیکی پشم.............................................................................................................. 73

خواص فیزیکی پشم...................................................................................................................... 75

ترکیبات شیمیایی پشم................................................................................................................. 76

وظایف اسیدآمینه ها در پشم....................................................................................................... 80

واکنش های شیمیایی پشم........................................................................................................... 80

تولید و استحصال پشم................................................................................................................. 81

روش‌های پشم چینی.................................................................................................................... 82

تفاوت موهر ، کشمیر و پشم.......................................................................................................... 87

ابریشم........................................................................................................................................... 87

الیاف مصنوعی.............................................................................................................................. 89

ریسندگی و تابندگی (نخ) خامه پشم........................................................................................... 90

رنگرزي پشم.................................................................................................................................. 93

رنگزاهاي طبيعي........................................................................................................................... 94

اهميت رنگ‌های گياهي................................................................................................................ 96

فصل دوم: پوست و چرم............................................................................................................ 103

تاریخچه پوست............................................................................................................................. 105

مشکلات صنعت چرم کشور.......................................................................................................... 111

سهم ایران از پوست سبک و قابل استفاده در صنعت چرم جهان ............................................... 112

ساختمان پوست............................................................................................................................ 113

موارد استعمال پوست.................................................................................................................... 115

پوست قره گل و انواع آن ............................................................................................................. 115

انواع پوست عمل آوری شده......................................................................................................... 119

عوامل موثر در مرغوبیت پوست.................................................................................................... 120

معایب و نقایص در پوست............................................................................................................. 120

چرم و تعریف آن........................................................................................................................... 122

روش‌های جداسازی پوست حیوانات برای شروع چرمسازی.......................................................... 123

  روش‌های پوست‌گیری................................................................................................................ 124

پوست‌گیری به روش ماشینی....................................................................................................... 125

پوست‌گیری به روش ماشینی و با کمک دست............................................................................ 125

انواع چرم بر اساس حیوان............................................................................................................. 127

انواع و اقسام محصولات چرم......................................................................................................... 128

دید کلی انواع چرم........................................................................................................................ 128

مراحل چرم سازی......................................................................................................................... 131

مرحله 1- خیساندن و شستشو..................................................................................................... 132

مرحله 2- آهک دهی.................................................................................................................... 133

مرحله 3- لش زدایی (Fleshing).............................................................................................. 133

مرحله 4- مو گیری....................................................................................................................... 133

مرحله 5 و6- آهک گیری و آنزیم دهی........................................................................................ 134

مرحله 7- دباغی........................................................................................................................... 135

صنعت دباغی................................................................................................................................ 135

دباغی با مواد گیاهی..................................................................................................................... 135

دباغی با مواد شیمیایی................................................................................................................. 136

تشخیص چرم اصل از بدل یا مصنوعی......................................................................................... 138

مسائل صنعت چرم........................................................................................................................ 142