خبرگزاري فارس :كتابخانه مجلس شوراي اسلامي امسال صد ساله مي‌شود. از اين كتابخانه به عنوان نخستين كتابخانه رسمي و معتبر در ايران و نخستين كتابخانه پارلماني در منطقه خاورميانه ياد مي‌شود.

هفته گذشته علي لاريجاني، رئيس مجلس شوراي اسلامي طي حكمي رسول جعفريان را به عنوان رئيس جديد اين كتابخانه منصوب كرد.

جعفريان دهمين رئيسي است كه در طول صد سال اخير رياست كتابخانه مجلس را برعهده مي‌گيرد. امروز قرار است وي طي مراسمي معارفه شود.

در طول يك قرن اخير كتابخانه مجلس فراز و نشيب‌هاي زيادي داشته است و هر يك از رؤساي آن به بخش‌هاي خاصي از امور كتابخانه‌اي توجه كرده‌اند.

كتابخانه مجلس در تاريخ هفتاد ساله قبل از انقلاب جابجايي 5 رئيس را به خود ديده است و در تاريخ سي ساله بعد از انقلاب نيز 5 رئيس را.

در بين اين رؤسا عبدالحسين حائري، نسخه‌شناس تنها كسي بوده كه هم در دوران قبل از انقلاب رئيس كتابخانه بوده و هم دوران پس از انقلاب. وي به مدت 20 سال از 1354 تا 1374 مسؤليت كتابخانه مجلس را بر عهده داشته است.

بيشترين كتاب‌هاي كتابخانه مجلس شوراي اسلامي در زمينه اسلام‌شناسي و ايرانشانسي است به زبان‌هاي فارسي، عربي، تركي، انگليسي، فرانسه، آلماني و روسي است.

در ميان اين كتاب‌ها، آثاري وجود دارد كه ناياب هستند و در ارزش هم‌پايه نسخه‌هاي نادر خطي است. قديمي‌ترين نسخه خطي كتابخانه مجلس «قرآن مجيد» مربوط به قرن سوم يا چهارم و به خط نسخ است.

مجموعه نشريات ادواري اين كتابخانه نيز در نوع خود بي‌نظير است. اولين نشريات منتشر شده از عهد ناصري، نشريات دوران انقلاب مشروطه و شبنامه‌ها، نشريات دوران انقلاب اسلامي در اين بخش نگهداري مي‌شود.

طبق نموداري كه در كتاب «تاريخچه كتابخانه مجلس» منتشر شده سالانه هزاران نفر از اين كتابخانه ديدن مي‌كنند. اين كتابخانه سال 1365 با مراجعه 25 هزار نفر بيشترين تعداد بازديدكننده را داشته است.

مبتكر ط‌رح‌ كتابخانه فعلي مجلس شوراي اسلامي ارباب‌ كيخسرو شاهرخ است. وي سال‌ 1287 دو سال‌ پس‌ از پيروزي ‌انقلاب‌ مشروط‌يت‌، اين‌ ط‌رح‌ را به‌ مجلس‌ زمان داده بود.

در زير نگاهي مي‌كنيم به كارها و خدمات رؤساي دهگانه كتابخانه مجلس شوراي اسلامي در يك قرن اخير:

1- يوسف اعتصام‌الملك آشتياني

اعتصام‌الملك پدر پروين اعتصامي نخستين مدير كتابخانه مجلس (1305 - 1316) بود. او علاوه بر احاطه به ادبيات عرب و علوم معقول و منقول، زبان‌هاي تركي و فرانسه را نيز مي‌دانست.

اعتصام‌الملك با پيشنهاد قاسم صوراسرافيل و علي‌اكبر دهخدا و موافقت ارباب كيخسرو و شاهرخ براي مديريت كتابخانه مجلس برگزيده شده بود.

سه جلد فهرست كتابخانه طي دوران رياست وي تنظيم و چاپ شد.

2- ابراهيم شريفي

شريفي دومين مدير كتابخانه مجلس (1339ـ 1316) بود. وي يكي از صاحب‌منصبان وزارت كشور بود كه به پيشنهاد محتشم‌السلطنه، رئيس مجلس شورا از وزارت كشور به مجلس آمد.

در دوران رياست او كتابخانه در تهيه كتاب‌هاي خطي و چاپي فعال‌تر شد. همچنين روابط و مبادلات با كتابخانه‌ها و ناشران داخلي و خارجي كه در دوران اعتصام‌الملك پايه‌گذاري شده بود ادامه و فزوني يافت.

3- تقي‌ تفضلي

تفضلي سومين رئيسي بود كه مسؤليت كتابخانه مجلس را از سال 1339 تا 1346 برعهده داشت. تفضلي دكتري حقوق از دانشگاه سوربن فرانسه داشت.

4- فخري راستكار

پس از تفضلي رياست كتابخانه مجلس از 1347 تا 1352 به فخري راستكار سپرده شد. او فوق ليسانس ادبيات و كتابداري از دانشگاه تهران داشت.

5- محمد شهدادي

شهدادي پنجمين رئيس كتابخانه مجلس از 1353 تا 1354بود. عمده‌ترين كاري شهدادي در مدت مسؤليت يك‌ ساله‌اش پا گرفتن كار عكاسي و فيلمبرداري در كتابخانه و به كار افتادن دستگاه‌هاي بود.

6- عبدالحسين حائري

حائري از سال 1354 تا 1374 رئيس كتابخانه مجلس بود. وي نوه شيخ عبدالكريم حائري است كه هم درجه اجتهاد دارد و هم كتابشناس و نسخه‌شناس است.

وي از سال 1331 به عنوان كتابشناس در كتابخانه مجلس شورا مشغول كار شد و تا همين امروز نيز در آنجا كار مي‌كند.

در طول مسؤليت وي در كتابخانه مجلس كار تهيه فهرست‌هاي نسخ خطي و گردآوري آن‌ها شدت بيشتري گرفت.

7- غلامرضا فدائي عراقي

فدائي عراقي به عنوان هفتمين رئيس كتابخانه مجلس شوراي اسلامي از سال 1374 تا 1377 مسؤليت داشت. وي آن موقع كارشناس ارشد كتابداري بود و الان دكتري كتابداري و اطلاع‌رساني را دارد.

8- محمدعلي احمدي ابهري

ابهري از سال 1377 تا 1386 رئيس كتابخانه مجلس شد. توجه به نگهداري نسخه‌هاي خطي، خريد آن‌ها از جمله كارهايي بود كه در دوران ابهري صورت گرفت.

برخي از نسخه‌هاي خطي نيز در دوران وي به صورت عكسي منتشر مي‌شد كه محققان از آن‌ها استقبال زيادي كردند. همچنين در دوران وي برنامه حاميان نسخ خطي نيز پاگرفت.

9- احمد جلالي

جلالي نهمين رئيسي بود كه از سال 1386 تا چند روز پيش مسؤليت كتابخانه مجلس شوراي اسلامي را بر عهده داشت. وي پيش از اين نماينده ايران در يونسكو بود.

در دوره جلالي، كتابخانه مجلس بودجه قابل توجهي را براي خريد نسخه‌هاي خطي مردم اختصاص داد. همچنين طرح جابجايي ساختمان كتابخانه مجلس نيز به تصويب رسيد.

همچنين بنياد شمس با حمايت كتابخانه مجلس راه‌اندازي شد.