نفيسه آذرخش: چندي پيش گزارشي در يكي از صفحات هفته نامه كتاب هفته در مورد پايان نامه ها و كتب دانشجويي به چاپ رسانده شد. پايان نامه ها و كتابهايي كه حاصل دسترنج تحقيقات پژوهشگران جوان است و بسيار پيش مي آيد كه يا در گوشه كتابخانه ها خاك مي خورد يا به كل از صفحه پژوهش و تحقيق پاك شده و به فراموشي سپرده مي شود.

در اين ميان انتشارات جهاددانشگاهي از معدود نهادهايي است كه با هدف توسعه تحقيقات دانشجويي و چاپ كتب ارزشمند، متولي انتشار آثاري از اين دست و برگزاري جشنواره كتاب سال دانشجويي و معرفي برترين هاي حوزه هاي مختلف است. در همين راستا 27 آبان ماه، برگزيدگان پانزدهمين دوره اين جشنواره انتخاب شدند.

در گروه علوم پايه در شاخه تأليف، كتاب «آشنايي با روش هاي شبيه سازي در فيزيك» كار مشترك مهدي نيك عمل، امين الله واعظ و امير لهراسبي تنها اثر برتر جشنواره پانزدهم كتاب دانشجويي بود و سه اثر نيز به عنوان آثار برگزيده معرفي شد؛ «بيولوژي سولومون» با ترجمه شريف مرادي و گروه مترجمان «اصول مكانيك» محمد حيدري و «آمار كاربردي» ترجمه حميد نصير. اين هفته پاي صحبت دو تن از مؤلفان و مترجمان برتر جشنواره پانزدهم در حوزه محيط زيست، نشسته ايم.

مهدي نيك عمل به تازگي در مقطع دكتري فيزيك محاسباتي از مركز تحقيقات فيزيك نظري فارغ التحصيل شده و استاديار دانشگاه شهيد رجايي است. وي كه در زمان تأليف كتاب دوره دانشجويي را مي گذرانده است، هدف از تأليف كتاب را تازه بودن موضوع عنوان مي كند و مي گويد: از آنجا كه در حوزه شبيه سازي در فيزيك هيچ متن فارسي در اختيار استادان و دانشجويان نبود و مرجع مناسبي در اين حوزه وجود نداشت، تصميم به تأليف آن گرفتيم.

نيك عمل تأليف كتاب را كه سه سال طول كشيده از دوره كارشناسي ارشد خود در دانشگاه شريف آغاز كرده و آن را به عنوان پايان نامه دكتري خود مدنظر داشته است.

آشنايي با روش هاي شبيه سازي در فيزيك شامل پنج فصل در 170 صفحه از سوي انتشارات دانشگاه شريف با قيمت چهار هزار تومان به چاپ رسيده است.

اين مؤلف برگزيده در مورد علت معرفي كتابش به عنوان اثر برگزيده نظر جالبي دارد و اين انتخاب را نتيجه ناب بودن تحقيقات خود مي داند وي تصريح مي كند: مساله اين است كه در علوم پايه و بين رشته اي بسيار خوب تلاش مي شود و با اين كه طول قدمت علوم بين رشته اي در جهان بيش از 15 سال نيست اما پيشرفت هاي بسيار خوبي داشته است. فعاليت هاي جدي حوزه علوم بين رشته اي مثل نانو تكنولوژي (تلفيق زيست شناسي و مهندسي) يا نانو فناوري و تلفيق علوم مختلف ديگر، از سال 1380 در ايران شروع شد و تا امروز پيشرفت هاي خوبي در اين زمينه انجام شده كه اين كتاب هم حاصل همين پيشرفت هاست؛ حتي قرار بود نام كتاب هم تلفيقي از نانو باشد، اما به اصرار من براي آن كه دانشجويان رشته فيزيك آشنايي چنداني با علوم نانو ندارند، ترجيح دادم كلمه فيزيك حتماً در عنوان كتاب ذكر شود.

وي همچنين در پاسخ به اين سوال كه آيا بهتر است پايان نامه هاي دانشجويي منتشر شده و در دسترس عموم قرار گيرند يا در يك آرشيو نگهداري شده و فقط در شرايط خاص ( از قبيل پرداخت وجه، معرفي نامه و...) از آنها استفاده شود، نظر خود را به شكل صريح و قاطع بيان مي كند. او معتقد است با وجود فناوري در زمينه وب، بايد علوم به صورت استاندارد روي صفحات وب قرار گيرد تا به راحتي در دسترس همگان قرار گيرد، اما حتماً بايد استاندارد باشد تا مباني علمي غلط منتشر نشود.

وي در اين مورد مي افزايد: بسياري از سايت هاي علمي جهان هستند كه با سخاوت يافته هاي خود را روي صفحات وب قرار مي دهند و اجازه مي دهند كه همه به راحتي از آن استفاده كنند. من معتقدم بايد ما هم پايان نامه ها را به صورت استاندارد در اختيار همه بگذاريم و در ترويج آنها بكوشيم، چون انتشار كتاب مراحل خاص خود را مي طلبد و استفاده از اينترنت راحت تر و عمومي تر است.

وي يكي از دغدغه هاي اصلي خود را ازدياد عناوين ترجمه و موازي كاري در ترجمه ها مي داند اميدوار است كه محققان بيش از آن كه به فكر ترجمه آثار باشند دست به تأليف و انتشار آثار تحقيقي بزنند. وي در اين مورد مي گويد: كار علمي وقتي ارزشمند و قابل تقدير است كه علم ناب باشد و اگر اثر را به انگليسي ترجمه كرده و روي ميز يك محقق عالي رتبه غربي قرار دادند براي او قابل پذيرش باشد و وسيله اي براي تمسخر قرار نگيرد.

شريف مرادي نيز از ديگر برگزيدگان جشنواره پانزدهم كتاب سال دانشجويي است.

وي كه يكي از مترجمان كتاب بيولوژي سولومون است در رشته كارشناسي ارشد زيست شناسي سلولي و مولكولي از دانشگاه تهران فارغ التحصيل شده و ويراستاري فني و محتوايي اين كتاب را نيز بر عهده داشته است.

بيولوژي سولومون به سفارش خانه زيست شناسي به فارسي برگردانده شده و از سوي انتشارات خانه زيست شناسي هم به انتشار رسيده است و به گفته مرادي براي اولين بار اين ترجمه در ايران صورت گرفته است. وي دلايل انتخاب اين كتاب را محتواي غني، استفاده از عكس هاي رنگي و جذابيت ظاهري و همچنين در حوزه زيست شناسي مي داند و هدف از ترجمه آن را استفاده راحت و استادان و دانشجويان زيست شناسي عنوان مي كند. او معتقد است: آنچه هميشه به آن نياز داريم ورود كتب جديد در حوزه علوم و به روز بودن آنهاست كه معمولاً دغدغه دانشجوياني است كه به دنبال تحقيقات هستند.

مرادي با عقيده نيك عمل در مورد انتشار پايان نامه ها موافق نيست. وي معتقد است از آنجا كه هر محقق، مؤلف يا مترجمي براي كاري كه انجام داده زحمات مادي و معنوي بسيار متحمل شده است، نبايد منابع تحقيقاتي را به راحتي در اختيار ديگران گذاشت. مترجم كتاب بيولوژي سولومون در اين مورد مي گويد: به نظر من بايد اين پايان نامه ها با مبالغي مناسب كه از عهده قشر دانشجو بر مي آيد، در اختيار آنان قرار گيرد يا لااقل به شكل كتاب چاپ شود كه هم حق مؤلف و مترجم پرداخت شود و هم به خواننده هزينه اضافي تحميل نشود اما با اين كه اين آثار به صورت رايگان در اختيار همه باشد مخالفم به همين دليل حركت جهاددانشگاهي را در چاپ پايان نامه ها و كتب دانشجويي حركتي مثبت و رو به جلو ارزيابي كرده و اميدوارم همه مؤلفان و مترجماني كه به انتشار كتب خود علاقه مند هستند بتوانند آثار خود را به اين ترتيب به چاپ برسانند.