معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در این مراسم با اشاره به ظرفیت‌های جهاد دانشگاهی برای همکاری با موسسه امام موسی صدر اظهار کرد: جهاد دانشگاهی به لحاظ آموزشی و پژوهشی، آماده همکاری با موسسه تحقیقاتی علمی فرهنگی امام موسی صدر در تهران و لبنان است.
وی با اشاره به چند فراز از نظرات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، درباره شخصیت امام موسی صدر، گفت: امام خمینی(ره) در تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۵۹، در دیدار با شیخ محمدمهدی شمس‌الدین و اعضای کادر مرکزی جنبش امل، در بیان مراتب علاقه خود به امام موسی صدر، می‌فرماید: «آقای صدر یک مردی است که من می‌توانم بگویم او را بزرگ کرده‌ام. [او] به منزله یک اولاد عزیز است برای من و من امیدوارم که ان شاء الله ایشان با سلامت(صحیفه امام، جلد ۱۲، صفحه ۳۲۲)».
پورعلی افزود: امام خمینی(ره) در تاریخ ۶ شهریورماه همان سال و در دیدار با خانواده امام موسی صدر، در فضیلت ایشان می‌فرماید: «آقای صدر را، که من سالهای طولانی دیده‌ام، بلکه باید بگویم من بزرگ کردم ایشان را، من فضایلشان را می‌دانم و خدمتهایی هم که بعد از آنکه به لبنان رفته‌اند کرده‌اند، آن را هم می‌دانم و آنچه که لبنان احتیاج به ایشان دارد، باز آن را هم می‌دانم. من امیدوارم که ان شاء الله، ایشان برگردند به محلّ خودشان و مسلمین آنجا از ایشان استفاده کنند». امام خمینی(ره) در جایی دیگر، همین رابطه معنویت و فکری را در قالب رابطه نسبی ریخته‌اند و در ۱۰ تیرماه ۱۳۶۰، در دیدار با کادر رهبری جنبش عمل می‌فرمایند: «او مثل فرزند من است، او یک بازوی قوی برای اسلام بوده» و در ۶ آبان‌ماه همان سال و در جمع اعضای این جنبش می‌فرمایند: «آقای موسی صدر از فرزندان من است، امیدوارم هر چه زودتر او را بین خودمان ببینیم».
وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب همچنین در خطبه‌های نماز جمعه تهران در تاریخ ۱۷ مردادماه ۱۳۵۹، با این تعابیر از منزلت و جایگاه امام موسی صدر یاد می‌کنند و می‌فرمایند: «عزیز گمشده مسلمانان جنوب لبنان یعنی امام موسای صدر که به وسیله ایادی دشمن بزرگ و امپریالیست‌ها و عمال و مزدورانشان ربوده شده است. من در این روز جمعه، روز جمعه آخر ماه رمضان با این دهان روزه و این اجتماع عظیمی که شما دارید و در این جوّ تقدس و صفا و قدس و معنویت دعا می‌کنم: پروردگارا! به حرمت محمد و آل محمد، این فرزند خلف اسلام و این مرد رزمنده مسلمان را به سلامت به اهلش برگردان!»، که این اهل به تعبیری، «جهان اسلام» است.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به پیام رهبر معظم انقلاب به کنگره «اندیشه مطهر» گفت: آیت‌الله خامنه‌ای یک پیامی هم به کنگره بزرگداشت امام موسی صدر دارند و می‌فرمایند: «اندیشمند پیشرو و علامه، یقیناً محروم شدن صحنه لبنان از حضور چنین عنصری، یک خسارت بزرگ بوده که متاسفانه عکس‌العمل مناسب خود را از سوی مدعیان طرفداری از حقوق بشر دریافت نکرده، امیدواریم بی‌خبری‌ها در این قضیه با همت صاحبان همت و مسئولین پایان یابد».
وی با بیان اینکه نکته‌ای از کتاب «سفر شهادت»، خاطرنشان کرد: در خطابه امام موسی صدر با عنوان «امام حسین(ع)؛ پیشوای اصلاح‌گری» که در صفحه ۱۰۹ این کتاب هم آمده، امام موسی صدر، سوالی را مطرح می‌کند که نشان می‌دهد چرا بعضی از جمله مقام معظم رهبری ایشان را اندیشمند، پیشرو، علامه و فخر شیعه معرفی می‌کنند. ایشان در سخنرانی خود در تاریخ ۲۰ ژانویه ۱۹۷۵ در مجتمع آموزشی «عاملیه» در بیروت این سوال را مطرح می‌کند: «از خود پرسیدم اگر امام حسین(ع) این روزها در میان ما بود چه می‌کرد؟» و این پرسش و این سخنرانی را در ایامی مطرح می‌کند که یکی از روستاها در جنوب لبنان با نام «کفر شوبا»، عرصه تاخت و تاز اسرائیل است و در چند نوبت پس و جلو آمدن‌ها، خیلی‌ها آواره می‌شوند و شیعیان آن زمان در بیروت کمتر روضه‌خوانی داشته‌اند و این مجتمع، جزء اولین مکان‌هایی بود که این مراسم را برگزار می‌کرد.
پورعلی افزود: امام حسین(ع) در مورد پیامبر(ص) هم همین سوال را مطرح کرده‌اند و می‌فرمایند: «اگر پیامبر(ص) امروز در میان ما بود چه می‌کرد؟» و امام موسی صدر نیز این پرسش را در مورد امام حسین(ع) مطرح می‌کند و در بحث نگاه به وضعیت شیعیان همین رویکرد امروز‌نگرانه و معاصر بودن روایت‌ها و بیان ظرفیت‌های نصوص و متون دینی تاکید شده و درگیری با مفهوم معاصر بودن و امروزی بودن در ذهن امام موسی صدر را می‌توانیم ردیابی و بررسی کنیم، این هم زمانی است که به لحاظ گفتمانی، «دین» جایگاه برجسته‌ای در جهان ندارد.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به پرسشی که امام موسی صدر در سخنرانی‌های خود طی سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۵ مطرح می‌کند، عنوان کرد: اینکه امام موسی صدر این سوال را مطرح می‌کند که «چقدر ما نیازمند حسینی بودن هستیم؟» این سوال امروزی است و مسیر این سوال را هم مشخص می‌کند و بیان می‌کند که حسینی بودن یعنی انسان به اوج بخشش و فداکاری برسد، بیشترین خدمت، عطا و بخشش از او به دیگران برسد، به بالاترین مرتبه عفو و گذشت برسد، چگونه می‌توانیم حسینی باشیم و در خط حسین حرکت کنیم؟ وقتی فداکاری کنیم، خدمت کنیم و در این مسیر به تمام معنا از کبر و غرور دست برداریم.
وی ادامه داد: اگر ما به تاریخ تفکرات شیعیان درباره واقعه عاشورا را نگاه کنیم با سه دیدگاه «عاطفی»، «حماسی» و «انسانی» مواجه خواهیم شد. دیدگاه عاطفی از عاشورا، مصیبت‌ها و غم‌ها را برجسته کرده و بیشتر به عزاداری‌ها و نوحه‌ها می‌پردازد. تا 100 سال پیش عموم تولیدات شیعه در این حوزه بوده و ادبیاتی حزن‌انگیز دارد.
وی افزود: از 100 سال پیش در جهان انقلاباتی صورت گرفته است. از آن سال‌ها نیز عالمان و اندیشمندان شیعه با قیام عاشورا را از منظر حماسی برخورد کردند. بحث شهادت و مبارزه با ظلم در این کتاب‌ها مطرح شده و نام کتاب‌ها مانند «حماسه حسینی»، «رستاخیز حسینی» و... نیز گویای این نکته است. مواجهه انسانی با قیام عاشورا نیز اخیرا شکل گرفته و مباحثی چون «مسئله زن»، «حقوق شهروندی»، «کرامت انسانی» و... را در قیام حسینی بررسی می‌کنند.
به گفته مهریزی، نکته مهم در این میان است که رخدادها و حوادثی که قداست دینی دارند مانند نصوص از لایه‌های مختلفی برخوردارند. مواجهاتی که درباره قیام عاشورا بیان کردم سه لایه از عاشورا هستند که مکمل یکدیگرند و ناقض هم نیستند. یک‌لایه دیدن عاشورا «اخباری‌گری» است. اخباری‌گری فقط در نگاه به حدیث خلاصه نمی‌شود و در همه لایه‌های زندگی وجود دارد.
این محقق یادآور شد: در کتاب «سفر شهادت» هر سه لایه به خوبی دیده شده و به هر سه آنها نیز توجه جدی شده است. البته نگاه به لایه سوم یعنی توجه به بعد انسانی، جدی‌تر است. بعد انسانی در مقالات و گفتارهای امام موسی صدر درباره عاشورا بسیار مهم است که همه در حدود 45 سال پیش مطرح شده‌اند. یکی از مهم‌ترین آنها بحث تبعیض جنسیتی است. به‌جز توجه جدی امام صدر به نقش حضرت زینب(س) در «سفر شهادت» این نکته به طور جد مطرح شده که چرا ما زن را در حادثه عاشورا نبینیم؟ امام صدر بیان کرده که زن در میدان کربلا نقش مرد را کامل می‌کند و جهاد او را شکل می‌دهد.
وی با بیان اینکه در کتاب «سفر شهادت» بارها بر مفاهیمی چون «گفت‌وگو» و «تفاهم» تاکید شده است گفت: به عبارتی امام صدر زمانی که در مجلس امام حسین(ع) بودند بحث «گفت‌وگو» را مطرح کردند. ما مدام فکر می‌کنیم که اگر شهید نشویم ذلیل و خوار هستیم. این درست نیست؛ «گفت‌وگو» بر جنگ برای رسیدن به آرمان‌ها اصالت دارد. امام صدر در گفتار «شهادت چشمه جوشان تحول» کتاب «سفر شهادت» گفته است که «آنان که این حادثه [کربلا] را بزرگ می‌دارند، باید همچون امام حسین همواره برای گفت‌وگو، آتش بس و... آماده باشند.»
مهریزی تصریح کرد: بنابراین امام صدر از روایت قیام عاشورا برای تبیین مفاهیمی چون گفت‌وگو و تفاهم بهره می‌برند. در سالی روز عاشورا با ایام کریسمس تقارن پیدا کرد. امام صدر در سخنرانی‌های خود به مناسبت آن سال «صلح» را عنصر مشترک میان کریسمس و عاشورا دانست. این برداشت‌ها لایه انسانی از عاشورا را برای ما عیان می‌کند. بنابراین منافاتی ندارد که ما مجلس روضه تشکیل دهیم و در آن ظلم‌ستیزی را برای صلح تقویت کنیم. امام موسی صدر این مقوله را تحقق بخشید چون در تفکراتش انسان بر همه چیز اصالت داشت.
وی بیان کرد: البته چون اصالت داشتن انسان در تفکر اهل بیت مطرح شده در تفکر امام موسی صدر هم وجود دارد. امیرالمونین در خطبه 206 نهج البلاغه که مرتبط با جنگ صفین است، فرموده‌اند: «خوش ندارم که مدام به دشمنان ناسزا بگویید. کارهای بد آنها را گوشزد کنید که آب را بستند و... بجای ناسزا به آنها بگویید که خدایا امور ما را اصلاح کن و نگذار خون ما ریخته شود. اگر کار بد را گوشزد کنید هم تاثیرش بیشتر بوده و هم برای شما عذر ناگزیری از جنگ است.» در این اصالت تکثر و تنوع مطرح است، بنابراین باید گفت‌وگو و صلح را مدنظر قرار داد. البته اضطرار برای جنگ هم وجود دارد. از همه این مباحث من بازهم به تعبیر خودم برای امام موسی صدر می‌رسم که ایشان عالم طراز دین است. اگر ما بخواهیم عالمی را به عنوان طراز دین معرفی کنیم که عملش هم‌طراز با ائمه و اولیای دین باشد، آن امام موسی صدر است.
نام «امام صدر» باعث استقبال از این طرح شد
تقوی نیز در بخش دیگری از این نشست درباره این طرح گزارشی را ارائه کرد و افزود: سال گذشته (1395) همزمان با هفته کتاب و ایام اربعین از سوی جهاد دانشگاهی ایده برپایی طرحی ملی مطالعاتی پیشنهاد شد که بر مبنای آن کتابی که تناسب محتوایی با قیام حسینی داشته باشد، معرفی شده و مسابقه‌ای بین طلاب و دانشجویان در سطح ملی برگزار شود. اعضای شورا جهاد دانشگاهی کتاب‌های مختلفی را بررسی کردند و در نهایت کتاب «سفر شهادت» که بسیار روان و البته با دیدگاهی تحقیقی و امروزی به روایت و تحلیل واقعه عاشورا می‌پردازد، انتخاب شد. با همکاری موسسه محترم امام موسی صدر ما توانستیم فراخوان این طرح را در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه منتشر کنیم و به نسبت با جشنواره‌های مشابه استقبال بسیار مناسبی هم از آن به عمل آمد.
وی ادامه داد: هدف سازمان جهاد دانشگاهی این بود که کتاب خوانده شده و تحلیل دانشجویان و نسل جوان روی آن نوشته شود و این کار تمرینی باشد برای نوشتن و مکتوب کردن مطالعات دانشجویان. همچنین بر مبنای این طرح درک دانشجویان از واقعه مهم سال 61 هجری که کل تاریخ اسلام را نیز تحت تاثیر خود قرار داد، نیز مطرح می‌شد.
به گفته تقوی، از میان آثار رسیده به دبیرخانه این طرح در نهایت 75 اثر برای مرحله داوری انتخاب شدند که نویسنده 60 درصد آثار را آقایان و 40 درصد را نیز خانم‌ها نوشته بودند. همچنین از میان آثار رسیده پنج درصد را دانشجویان مقطع دکتری، 22 درصد را دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد، 46 درصد را دانشجویان کارشناسی و در نهایت دو درصد را نیز دانشجویان مقطع کاردانی نوشته بودند.
تقوی بیان کرد: نکته بسیار جذاب برای ما استقبال دانشجویان رشته‌های مختلف از این طرح است. اینگونه نبود که فقط دانشجویان رشته‌های علوم انسانی در آن شرکت کنند، بلکه ما شرکت‌کنندگانی از رشته‌های فنی و مهندسی، علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی و همچنین رشته‌های هنر و معماری هم داشتیم. به هر حال به نظر من استقبال مناسب از این طرح به موضوع کتاب و نویسنده آن باز می‌گردد. امیدوارم در دوره‌های دیگر هم باقی آثار امام موسی صدر را در این طرح شرکت دهیم و همچنین بسیار امید دارم که این طرح به عنوان یک جشنواره ثابت در همه سال‌ها در میان دانشگاهیان برگزار شود.
در پایان این مراسم از برگزیدگان طرح ملی مطالعاتی «سفر شهادت» با اهدای لوحی و همچنین سردیسی از امام موسی صدر تقدیر به عمل آمد..