به گزارش روابط عمومی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی هفتمین نشست از سلسله نشست های فصل سخن با موضوع بررسی و نقد کتاب «انقلاب علمی» اثر استیون شِیپن با حضور حنیف قلندری و امیر محمد گمینی، اعضای هیئت علمی پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران، و یاسر خوشنویس، مترجم اثر، در تاریخ ۹ اسفند ۱۳۹۶ در پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران برگزار شد.

در آغاز، یاسر خوشنویس، مترجم کتاب، به معرفی کتاب انقلاب علمی و دلیل ترجمه آن به فارسی پرداخت و گفت: این کتاب یک تلفیق نقادانه است تا یک کار دست اول و نویسنده آن درصدد است تا آنچه را که از قبل می‌دانیم با شیوه‌ و آرایشی جدیدی دوباره به ما بفهماند. از ویژگی‌های بارز این کتاب رعایت اصل بی‌طرفی است که در کتاب به وضوح به چشم می‌خورد. مترجم کتاب انقلاب علمی در ادامه به توجه کتاب به مبحث روش‌شناسی علمی پرداخت و افزود: بحث‌های مربوط به روش‌شناسی، به‌خصوص روش‌شناسی علمی جدید، که در این کتاب به صورت فصلی مستقل ذکر شده است، بسیار حائز اهمیت به نظر می‌رسد. نویسنده به لحاظ محتوایی ظرافت‌هایی را که در مکتب ادینبورا وجود داشت، به خوبی به تصویر کشیده است و سعی کرده است جنبه‌های اجتماعی را نیز مدنظر قرار دهد. خوشنویس در پایان به مخاطبان کتاب اشاره کرد و گفت: این کتاب برای دانشجویان کارشناسی به نگارش درآمده است و بنابراین، جزئیات و نقل قولهای آن محدود است و حتی مرجع نویسی به شیوه کلاسیک هم در کتاب وجود ندارد و نویسنده بیشتر سعی داشته است تا متن روانی را به تحریر درآورد.

دیگر منتقد این برنامه، جناب آقای قلندری بود که ابتدا به بیان تاریخچه‌ای از انقلاب علمی پرداخت و گفت: بسیاری از متفکران انقلاب علمی دارای دوره فکری بودند، نخست دوره‌ای که معطوف به سنت بود و آنها در فضای سنتی مشغول به کار بودند و دوره‌ای که با تغییر مدل فکری حرف جدیدی برای گفتن دارند. گالیله یکی از این نمونه‌هاست که دارای دوره زندگی است؛ بخش نخست آن آثار او در دوران پیش از 1600 است که در سنت ارسطویی قرار می‌گیرد و در بخش دوم زندگی، راه دیگری را طی می‌کند و نظریات جدیدی را مطرح می‌کند. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه نکاتی را در مورد ساختار محتوایی کتاب بیان کرد و گفت: خواننده این کتاب حتما باید مقداری درباره تاریخ علوم اطلاعاتی داشته باشد. فصل اول و دوم کتاب، بسیار درون علمی است و کاملا از نگاه دانشمندان به مباحث پرداخت است اما نویسنده در فصل سوم به رخدادهای اجتماعی نیز پرداخته است

آخرین سخنران این نشست، جناب آقای گمینی بود که نکاتی را در مورد کتاب بیان کرد: نکته‌ی نخستی که در مورد کتاب باید گفت این است که شیپن اسطوره‌های مدرن در مورد انقلاب علمی را درهم می‌شکند و معتقد است که انقلاب علمی ذاتی ندارد و از این رو، فاکتورهای اصلی آن را به چالش می‌کشد. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه به انتقاد از رویکرد شیپن نسبت به علم پیشامدرن پرداخت و اظهار داشت: نویسنده حق مطلب را در مورد علم پیشامدرن ادا نکرده است و در بسیاری از موارد نسبت به علم پیشامدرن جفا کرده است. نویسنده عامدانه به عقاید و کتابهای عامیانه حمله می‌کند و آنها را نماینده علم قدیم معرفی می‌کند. درحالی که متفکران برجسته‌ای در همان دوران داشتیم که نویسنده به آنها اشاره نکرده است. گمینی در انتهای سخنان خود نکاتی را در مورد ترجمه کتاب بیان کرد و گفت: کتاب جا داشت که ویراستاری بهتر باشد و برخی از کلمات آن می‌توانست تغییر کند. در ترجمه کتاب دو مورد وجود داشت که به نظر غلط می‌رسد و به ساختار جمله لطمه وارد کرده است. ترجمه بسیار دقیق است و این دقت و وفاداری به متن اصلی گاهاً به متن آسیب زده است.