به گزارش روابط عمومی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، آیین اختتامیه و تقدیر از برگزیدگان «بیست و نهمین جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی» و «بیستمین جشنواره ملی پایاننامه سال» توسط سازمان انتشارات جهاددانشگاهی در پژوهشگاه رویان برگزار شد.
در این آیین ۶ اثر برگزیده و 13 اثر شایسته تقدیر در جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی به همراه ۶ اثر برگزیده و 12 اثر شایستهتقدیر در جشنواره ملی پایاننامه سال قدردانی شد. همچنین دکتر احمدرضا دهپور به عنوان استاد راهنمای برتر و نیز از شخصیت علمی و فرهنگی مهدی محقق و آیت الله عبدالله جوادی آملی به عنوان استاد خادم کتاب مورد تقدیر قرار گرفتند که تقدیرنامه آیت الله آملی را پسر ایشان مرتضی جوادی آملی به نیابت از طرف وی دریافت کرد.
انسان خود یک کتاب است
مهدی محقق، نویسنده و استاد پیشکسوت دانشگاه تهران بهعنوان استاد خادم کتاب مورد تقدیر قرار گرفت، او گفت: کتاب تدوین، قرآن کریم است که با کلمه کتاب آغاز میشود. ذَلِكَ ٱلكِتَبُ لَارَيبَ فِيهِ... کتاب تکوین دو نوع است، کتاب تکوینی آفاقی و کتاب تکوینی انفسی. اولی مربوط به عالم و جهان هستی است؛ کتاب تکوینی انفسی مربوط به انسان است که انسان خود یک کتاب است؛ بنابراین کتاب جایگاه شریفی در تمدن اسلامی داشته و دارد.
این استاد ادبیات ادامه داد: دانشمندان بزرگ، انواع و اقسام کتاب را تالیف کردهاند و کتابهای برخی از آنها مانند «بحارالانوار» علامه مجلسی، جنبه دایرهالمعارفی دارد. دانشمندان اسلامی درباره فلسفه و پزشکی کتاب مختلفی نوشتهاند؛ مثلا ابنسینا کتاب «شفا» و «قانون» را دارد. بهنظر میرسد که نا عنوان «قانون» را باید برای کتابی درباره فلسفه میگذاشت و عنوان «شفا» را برای کتابی مربوط به طب؛ اما او این اسامی را برعکس نامگذاری کرد تا همه بدانند فلسفه و پزشکی متداخل است. فلسفه پزشکی، روح و قانون پزشکی، بدن است امروز یک طبیب حاذق باید فیلسوف هم باشد؛ بنابراین کتاب جایگاه خاصی در تمدن اسلامی دارد.
شناخت پدیدهها بدون شناخت مبدأ فاعلی مفید نیست
حجتالاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، که به نمایندگی از پدر در این مراسم شرکت کرده بود در سخنانی گفت: توفیقی است در این جمع دانشجویی و در کنار افرادی قرار دارم که آثار قلمی آنها برگزیده شده است. مخصوصا استاد مهدی محقق از مفاخر ایران و جهان اسلام هستند. در بیست و نهمین جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی که تاکنون قریب به هزار و پانصد نفر از دانشجویان صاحب اثر در این جشنواره مورد تقدیر قرار گرفتهاند، دبیرخانه ارزنده این جشنواره تصمیم گرفتند آیتالله جوادی آملی را با توجه به آثار فراوان و کتب تحقیقی در زمینههای مختلف علوم عقلی همانند کلام و منطق و فلسفه و علوم نقلی همانند فقه و اخلاق و همچنین نوع آثاری که خلق کردهاند به عنوان استاد خادم کتاب مورد تحسین و اجلال قرار دهند.
وی ادامه داد: وقتی خبر این تصمیم به حضرت استاد رسید ضمن ابلاغ سلام و تقدیر و سپاس از اعضای محترم دبیرخانه، برای موفقیت این جشنواره دعا کردند اما بسیار شایسته است در این جشنواره به پارهای از نکات بدیع از این استاد گرانقدر که در طی سالیان متمادی بیان کردهاند اشاره کنم. نکته اول اینکه قرآن کریم کتابی بسیار بلندمرتبه است؛ کتابی که از هزار و چهارصد سال پیش با صراحت تمام به قلم سوگند یاد کرده و میگوید «ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ؛ نون سوگند به قلم و آنچه مىنويسند» (القلم/ ۶۸) این نشان میدهد در پیشگاه پروردگار عالم، قلم چقدر ارزشمند است که خدای متعال به آن سوگند یاد کرده است.
جوادی آملی یادآور شد: نکته دوم اینکه کتاب که بخشی از هویت انسان است درگاهی است که انسان میتواند در آن ظاهر شده و افکار خود را متجلی سازد. کتاب برای ضبط و ماندگاری علم و انتقال از نسلی به نسل دیگر، طی قرون طولانی نقشی عظیم در این صحنه داشته و به عنوان یک عنصر اساسی همواره در صدر نمادهای فرهنگی و تمدنی بوده است. نکته سوم اینکه در ایران عزیز ما که پیشینه افتخار آمیز آن، جامعه امروزین ایران را اینگونه سربلند ساخته در همه زمینهها کتاب ظهور و بروز خاص داشته و روزی و لحظهای نبوده که قلم از دست محققان این سرزمین پهناور افتاده باشد بلکه همواره صفحات تاریخ ایران با برگهای زرین کتاب و مداد قلمهای سیمین، تابناک و درخشنده بوده است.
وظایف انسانهای نخبه
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: چهارم اینکه خداوند انسان را با ویژگیهایی از سایر موجودات ممتاز ساخته است و تردیدی نیست یکی از شاخصترین جلوههای بیانی، کتابت و نوشتن آنچه است که در ضمیر و نهان انسان وجود دارد. هر انسانی که از توان و قدرت بیشتری در درک معارف هستی و نیز تفقه و تفکر برتر نسبت به جهان بینی برخوردار باشد، از هنر بیانی بهرهمند است و با کتاب میتواند از این درک برتر سخن بگوید. نکته پنجم اینکه حضرت استاد جوادی آملی در مقدمه کتاب «مفاتیح الحیات»، که تاکنون بیش از دو میلیون تیراژ داشته، استعمار زمین، جهاندانی و جهانآرایی را شأن انسانهای نخبه میداند که با عمل به دستورات قرآنی به دنبال فتح جهان هستند.
وی گفت: اساتید و دانشجویانی که با چنین ارادهای به فکر استعمار زمین و زمان هستند با عمل به توصیه قرآنی به دنبال تحقق اراده الهی و نشاندن انسان در جایگاه اصلی خویش هستند. ششم اینکه تردیدی نیست که کتاب با همه اشکال آن، اثری مستقیم در ساخت هویت جامعه داشته و دارد. کتاب عنصر گرانقدری است که با نفوذ در افکار و اندیشههای جوامع، آنها را متحول ساخته و ضمن افزایش دانش، هویت جامعه را ساخته و مطالبات آنها را به گونهای دیگر رقم میزند از این رو کتابی که انسانساز و منشأ تحول جامعه نباشد، نمیتوان آن را اثری انسانی تلقی کرد.
وی افزود: نکته هفتم اینکه کتاب گرچه چهرهای مجذوب و محبوب دارد و شیخ اجل سعدی شیرازی، گاهی از آن به گلستان و گاهی بوستان یاد میکند اما طرفِ دیگرِ آن، میرود تا آن سوی مرزهای علم و دانش و حقیقت را نشان دهد. قرآن کریم گرچه با چهره عربی مبین برای ما آشکار شده اما آمده تا انسانها را به درجات بالا برساند و این رسالت هر کتابی است که دست انسان را گرفته و به عالم حقیقت بکشاند.
رئیس موسسه اسراء در پایان سخنان خود گفت: نکته هشتم اینکه توجه دانشجویان ارجمند که به صورت همگانی مورد لطف و عنایت استاد بودهاند را به نکته مورد تأکید ایشان جلب میکنم و آن اینکه اگر شناخت پدیدهها و علم به اشیا بدون شناخت به مبدأ فاعلی و آفریدگار و مبدأ غایی و فرجام و نهایت آنها لحاظ شود علم سرد و بیروحی است و ثمربخش و مفید نخواهد بود. امید است این نشست علمی و فرهنگی با بزرگداشت دانشجویان و اساتید برگزیده به فرجام نیک منتهی شود.
فضای مجازی تهدیدی برای یار مهربان است
جمال رحیمیان معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: حال یار مهربان با این فضای مجازی و اینترنت خوب نیست و نیاز و کمک ویژه به همه ما دارد.
وی تصریح کرد: به عنوان خدمتگزار شما، در کنار ناشران، به ویژه دانشجویان و فرهیختگان به عنوان کسانی که همراه و یار کتاب هستند، قرار بگذاریم هر کدام در محدوده ای که می توانیم شعاعی را پوشش دهیم.
رحیمیان ادامه داد: باید این یار مهربان را کمک کنیم یاری که صدها سال همراه ما بوده و پرکننده اوقات فراغت و تعالی بخش معرفت زای ما بوده است.
وی با بیان اینکه فضای مجازی و اینترنت همه ما را مسحور خود کرده، اظهار داشت: فضای مجازی تهدیدی برای یار مهربان است.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: مسئولان به پژوهشگران جوانان و نوقلمان و نویسندگان جوان کمک کنند آثارشان را به جامعه عرضه و منتشر کنند و همین طور در بحث ترویج کتاب و کتابخوانی آنچه را از دستمان برمیآید انجام دهیم تا یار مهربان همچنان یار مهربان بماند.
هدف از برگزاری این جشنوارهها ترویج علم نافع است
حامد علیاکبرزاده، رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی نیز در سخنانی، گفت: غرض از برگزاری این جشنواره تکریم اهل علم و قلم و ترویج گفتمان علم پژوهش بوده و مدنظر بوده نتایج آن در خدمت جامعه قرار بگیرد و غرض این بوده علم نافع محقق شود. سطح اجتماعی یک علم نافع وابسته به نهادهای اجتماعی و دولتها هستند و میتوانند علم را از طریق برنامهریزی و مدیریت سیستمهای آموزشی کشور، نافع و محقق کنند، وگرنه صرف تولید مقاله و کتاب به رشد کمک نخواهد کرد.
وی افزود: در این سالها حجم مقالات و کارهای علمی زیادی داشتهایم اما به اندازه کافی موثر نبوده و علم و عمل توأمان را تجربه نکردهایم. در این جشنواره تلاش کردیم بستری برای شناسایی و معرفی آثاری که میتوانند محققکننده علم نافع برای جامعه باشند را معرفی کنیم و باقی آن کار دستگاهها و مجموعههای دیگر است؛ بنابراین در حضور نماینده وزارت علوم و بهداشت چند پیشنهاد دارم؛ برگزیدگان هر دو جشنواره از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان بهرهمند شوند، پیشنهاد دوم این است که پیگیریهایی از وزارت علوم داشتیم که برگزیدگان این جشنوارهها، امتیازی در دانشجوی نمونه کشوری شدن داشته باشند؛ همچنین وزرات علوم و بهداشت تسهیلات و امتیاز ویژهای برای برگزیدگان این جشنواره قائل شوند که در آینده بتوانند بهعنوان اعضای هیات علمی در دانشگاهها مشغول شوند.
حامد علی اکبرزاده دبیر جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی و پایان نامه سال نیز درباره فرآیند اجرایی بیستمین جشنواره ملی پایان نامه سال دانشجویی اظهار داشت: فراخوان دریافت آثار برای این دوره از ۱۶ آذرماه سال گذشته آغاز شد که با استقبال خوبی روبرو شدیم و در مجموع ۷۲۷ پایان نامه به دبیرخانه ارسال شد. آثار پس از ثبت مشخصات و بررسی اولین و حذف مواردی که فاقد شرایط و معیارهای العام شده بودند به تناسب رشته تحصیلی و موضوع در گروه ها و شاخه هاص علمی دسته بندی شدند.
وی ادامه داد: در بخش اصلی 91 اثر به گروه علوم پزشکی و دامپزشکی، ۵۵ اثر به گروه فنی و مهندسی، 68 اثر به گروه علوم پایه، 36 اثر به گروه کشاورزی و منابع طبیعی، 79 اثر به گروه هنر و معماری و 253 اثر به گروه علوم انسانی اختصاص یافت که بیشترین اثر را گروه علوم انسانی به خود اختصاص داد.
وی با بیان این که در بخش ویژه ۱۰۲ اثر توسط دبیرخانه جشنواره دریافت شد، گفت: بخش بین الملل نیز به پایان نامه های دانشجویان غیر ایرانی اختصاص دادیم که در موضوعات مرتبط با ایران تدوین شده است. در این بخش 43 اثر توسط دبیرخانه جشنواره دریافت شد.
اکبرزاده گفت: از مجموع 727 اثر رسیده به دبیرخانه جشنواره گروه علوم انسانی و اجتماعی با احتساب موضوعات بخش ویژه با ۴۹ درصد آثار رسیده رتبه اول را از نظر حجم آثار کسب کرده است. گستردگی و تنوع رشته های علوم انسانی از یک سو و تعداد زیاد دانشجویان این گروه تاثیر زیادی در فراوانی آثار این گروه داشته است.
دبیر جشنواره افزود: در دوره گذشته 52 درصد آثار رسیده به مردان و 48 درصد آثار رسیده به زنان تعلق داشت. در این دوره نیز با همان نسبت سال گذشته 52 درصد آثار به مردان و 48 درصد به زنان اختصاص یافت.
وی ادامه داد: ۵7 درصد آثار این دوره را پایان نامه های کارشناسی ارشد و 43 درصد را رساله های مقطع دکترا تشکیل داد. نکته قابل توجه درصد بالاتر شرکت کنندگان در مقطع کارشناسی ارشد است که این روند تقریبا در تمامی دوره ها تکرار شده است.
اکبرزاده خاطرنشان کرد: در دوره نوزدهم ۹۰ درصد شرکت کنندگان از دانشگاه های دولتی و ۱۰ درصد از دانشگاه های غیردولتی بوده اند، اما در دوره بیستم ۷۹ درصد شرکت کنندگان از دانشگاه های دولتی و 21 درصد از دانشگاه های غیردولتی هستند.
دبیر جشنواره در باره فراخوان بیست و نهمین جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی نیز اظهار داشت: آذرماه سال گذشته از تمامی دانشجویان و طلاب مولف و مترجم سراسر کشور در تمام مقاطع تحصیلی دعوت شد تا با نگرش به شرایط در فراخوان، کتبی را که در اوان دانشجویی و طلبگی خود منتشر کرده اند بابت ارزیابی و گزینش بهترین اثر به دبیرخانه ارایه دهند.
وی با بیان این که این جشنواره دارای دو بخش اصلی و ویژه است افزود: این بخش شامل ۶ گروه کلی است که همه رشته ها را در بر می گیرد و گروه علوم پایه ، فیزیک، شیمی، زیست شناسی، زمین شناسی و ریاضی، گروه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گروه هنور و معماری، گروه فنی و مهندسی، گروه علوم پزشکی و دامپزشکی و گروه علوم انسانی را شامل می شود.
اکبرزاده ادامه داد: در بخش ویژه دبیرخانه جشنواره در هر دوره و با همکاری های نهادهای متولی موضوعات مهمی را که کمتر به آنها توجه شده، مورد توجه قرار داده است که در همین راستا بخش ویژه دوره بیست و نهم به موضوعاتی شامل ادبیات فولکلور، اقتصاد مقاومتی و تولید ملی، تاریخ شفاهی و علوم انسانی اسلامی اختصاص یافت.
دبیر جشنواره گفت: در این دوره همانند دوره های پیشین به منضور تجلیل از فعالیت و تلاش های ناشران دانشگاهی از میان ناشرانی که بیشترین اهمام را در نشر آثار دانشجویی داشته اند تعدادی را به عنوان ناشر برتر انتخاب کرده و از آنها قدردانی شد.
وی در ادامه گفت: همچنین در این دوره با تشخیص شورای علمی جشنواره و معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی، دو تن از استادان برجسته کشور که در عرصه کتاب و نشر فعالیت شاخص داشته اند مورد تقدیر قرار گرفتند.
اکبرزاده افزود: در این دوره با تشخیص دبیرخانه جشنواره یکی از افرادی که در نقاط محروم کشور به ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی پرداخته است، معرفی و تقدیر شد.
دبیر جشنواره تصریح کرد: با توجه به حساسیت و اهمیت اساسی ارزیابی آثار و لزوم توجه به ملاحظات علمی و تخصصی هر کتاب در چهار مرحله مورد ارزیابی قرار گفت که در مرحله چهارم هیات داوران در جلسه نهایی داوری، آثار برتر هر گروه را به تفکیک مشخص کرده و با لحاظ تمامی شرایط و ضوابط علمی موجود و براساس آیین نامه جشنواره کتاب سال دانشجویی، آثار برتر را در دو بخش اصلی و ویژه معرفی کردند.
وی گفت: در دوره بیست و نهم 612 اثر به مرحله اصلی رقابت وارد شدند که در ۶ گروه اصلی و همین طور در بخش ویژه طبقه بندی و مورد ارزیابی قرار گرفتند.
نظام دانشگاهی را با کتاب آشتی دهیم
سیدمجید امامی، دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور، گفت: دکتر مهدی محقق جزو نسل اول علوم انسانی دانشگاه کشور هستند بعد از آن دانشکده ادبیات و علوم انسانی پا گرفت. دکتر محقق، نسخهشناس و کتابشناس در کنار علوم انسانی و اسلامی و تمدن اسلامی بوده است. امثال او میان این دو نسل ایستاده و ظرفیتهای مکتوب بهجا مانده علوم انسانی را به نسل جدید منتقل میکند. از سوی دیگر علامه جوادی آملی، کمتر در حوزه دانشگاهی مورد توجه قرار گرفته و ایشان کسی است که علم علامه طباطبایی را بعد از او توسعه داده است.
امامی ادامه داد: امیدوارم نظام دانشگاهی ما نیز با کتاب آشتی داشته باشد؛ باید فکری به حال کتابخوانی در دانشگاه کنیم چرا که طبق مطالعات، بیش از ۸۰ درصد مصرف فرهنگی دانشجویان ترم های اولیه، مصارف ویدئویی و سریال و سرگرمی است و چه خوب است که آنها را با کتاب خوب آشتی دهیم. از طرف دیگر باید در سنعت نشر تحولاتی ایجاد کنیم، باید بذر امید را با دانش و آگاهی بکاریم و باعث شویم تبدیل به درختی تنومند شود؛ این موضوع با آگاهی و کتاب امکان پذیر است. اساتیدی مانند آیت الله جوادی آملی، مهارتهای زندگی و مفاخر قرآن را به ما معرفی میکنند و امروز که جوان ایرانی بهدنبال موفقیت است این امر توسط کتابخوانها رونق میگیرد. امیدوارم در ترویج فرهنگ کتابخوانی بهواسطه این بزرگان و شما فرهیختگان موفق باشیم.
کسب درآمد از طریق ترجمه و تالیف جدی گرفته شود
در بخش دیگری از این مراسم، حمیدرضا شربتیان، مدیرعامل اپلیکیشن نوار گفت: تولید محتوای فارسی تامین کننده منافع ایران بوده و همواره مورد تاکید رهبرمان نیز بوده است اما چرا تالیفات پژوهش محور مورد نیاز بازار کمیاب است و چرا تالیف مطابق سلیقه ایرانیان و طیف های مختلف فکری به عنوان محتوای داستانی کمیاب است؟ این کمبود همواره ما را در برابر هجوم منابع غیرفارسی آسیبپذیر کرده است.
وی افزود: در ایران اسناد ملی مختلفی برای حمایت از تالیف داریم و سند نهضت مطالعه، سند توسعه فعالیتهای فرهنگی هنری، سند ششم توسعه و اسناد ملی دیگری که در حمایت از تالیف بودهاند؛ متاسفانه در مسیر این اسناد قرار نداریم. تا زمانی که به ترجمه و تالیف به طور یکسان یارانه تعلق نگید و مولف نتواند از طریق تولید محتوای فارسی کسب درآمد کند این مشکل حل نخواهد شد. اگر امروز همه مسئولان فرهنگی و بخش خصوصی و علاقمندان فرهنگ این زنگ خطر را جدی نگیرند، فرصت رشد سریع علمی را از دست خواهیم داد. ما در کنار همه تلاشگران مانند انتشارات جهاد دانشگاهی حاضر هستیم و امیدوارم دست به دست هم بدهیم و این زنگ جدی بگیریم و از تالیف بیشتر حمایت کنیم.
علیرضا زمانی، نماینده دانشجویان برگزیده کتاب سال دانشجویی نیز گفت: کتاب من را پرفسور مسعود درخشان نوشت و همین باعث شد به عنوان کتاب شایسته تقدیر شود. محتوای کتاب درباره این است که دولتها چگونه با استفاده از ابزار تورم از جیب مردم بدزدند چون دولت همیشه برنده این وضعیت است؛ بنابراین بررسی کردهایم چگونه بانکها و بیمههای دولتی این کار را انجام میدهند.