مطالعات حیوانی، از جمله موارد بحث برانگیزی است که همواره مورد توجه افراد گوناگون بالاخص محققان قرار گرفته است. محققان از حیوانات در مطالعات گسترده پایه و کاربردی استفاده می کنند. مطالعات پایه، به منظور شناخت حیوانات و یادگیری کار با حیوانات آزمایشگاهی در بخش آموزش انجام می شوند، در حالی که مطالعات کاربردی بر مبنای مطالعات پایه، به منظور دستیابی به اهداف خاص صورت می گیرند.
در طول تاریخ، انسان ها از حیوانات در زمینه های گسترده ای از جمله تامین مواد غذایی، رفاه زندگی، سرگرمی و مطالعات آزمایشگاهی استفاده کرده اند. مطالعات آزمایشگاهی یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین روش های استفاده از حیوانات بوده است. پیشرفت های حوزه بهداشت و سلامت، بزرگ ترین دستاورد این مطالعات هستند، چراکه مطالعات انسانی با مخالفت ها و مسائل اخلاقی سخت گیرانه تری مواجه و اغلب مطالعات حیوانی، راه را برای مطالعات بر انسان ها هموار کرده است.
به طور کلی امروزه از حیوانات در راستای اهداف آموزشی و آزمایشی استفاده می شوند. در موسسات عالی، دانشگاه ها و دبیرستان ها مطالعات پایه حیوانات آزمایشگاهی را در غالب آموزش مسائل اخلاقی کار با حیوانات، روش های نگهداری، شناخت رفتار و نیازهای حیوانات، مهار حیوانات، روش های تیمار، روش های مطالعاتی حیوانات، بررسی آناتومی، جراحی و معدوم سازی حیوانات انجام می دهند. با درک و یادگیری مفاهیم پایه در حوزه آموزش، پیشرفت ها در حوزه پژوهش افزایش یافته است. از جمله اصلی ترین ارکان حوزه پژوهش می توان به بررسی های دقیق فیزیولوژی و ژنتیک حیوانات و انواع تیمارهای متنوع در آن ها اشاره نمود.
دانشمندان و محققان به منظور درک و رفع بسیاری مسائل مرتبط با سلامت انسان و حیوان مطالعات گوناگونی بر انواع حیوانات آزمایشگاهی انجام داده اند که نتایج این مطالعات برای اطمینان از ایمنی مواد مختلف درحوزه های مختلف سلامت مانند آرایشی، بهداشتی و درمانی استفاده می شوند. همچنین این مطالعات در ایجاد روش های جراحی و درمان های نوین در حوزه پزشکی نقش بسزایی داشته و پایه مطالعات و کارآزمایی های بالینی قرار می گیرند.
در برخی مطالعات، بررسی اثرات عوامل بر یک موجود زنده الزامی است. حیوانات زمانی مورد آزمایش قرار می گیرند که راه حل جایگزینی برای دستیابی به نتایج مطلوب و قابل استناد برای استفاده های انسانی وجود نداشته نباشد. همچنین آن ها براساس ویژگی های خاص مورد مطالعه، انتخاب می شوند. از جمله ویژگی هایی که حیوانات را گزینه هایی برای آزمایشات قرار می دهند، می توان به شباهت زیست شناسی، استعداد ابتلا به بیماری های مشابه و تناسب با عامل مورد مطالعه مانند مطالعات رفتاری و... اشاره کرد.
از جمله موارد دیگری که حیوانات را گزینه مناسبی برای مطالعات می کند، طول عمر کوتاه و قابل کنترل بودن آن ها است، زیرا در طول فرآیند آزمایش، می توان حیوانات را از نظر تغذیه، شرایط محیطی، چرخه زندگی و... تحت نظر قرار داد. به عنوان مثال در بررسی اثر یک دارو، مصرف به موقع و به اندازه آن حائز اهمیت است و حیوانات کوچک آزمایشگاهی از بهترین گزینه ها هستند.
در سال های اخیر، پیشرفت های گوناگون در حوزه های علوم بین رشته ای، منجر به ایجاد دیدگاه ها و روش های نوینی در مطالعات شده است. از جمله این علوم می توان به زیست فناوری، بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی اشاره کرد که به انجام مطالعات و طراحی آزمایشات گوناگون کمک شایانی کرده اند. با این وجود نتایج حاصل از این روش ها منتج به نتیجه مطلوب در کشت سلول یا کشت بافت قابل اعتماد برای کارآزمایی بالینی نشده و نیاز به آزمایشات حیوانی است. بر همین اساس اکثر پژوهش های کاربردی در حوزه سلامت نیاز به گذراندن مطالعات حیوانی دارند که تحت عنوان مطالعات در شرایط درون تنی شناخته می شوند. این مطالعات آینده نگری و ایده پردازی محققان را در پی بررسی اثرات مفید و عوارض عامل مورد بررسی، افزایش می دهد تا درنهایت نتیجه مطلوبی ارائه شود. مهم ترین دلیل استفاده از حیوانات، خطرات تهدیدکننده سلامتی انسان در کار آزمایی های بالینی است، زیرا استفاده و در خطر قرار دادن انسان ها، عملی غیر اخلاقی و غیر قانونی است.
اگرچه سلامت انسان در طول 100سال گذشته بسیار بهبود یافته است، لیکن همچنان استفاده از حیوانات در مطالعات گوناگون حوزه سلامت، بالاخص مبارزه با بیماری های انسانی ضروری می باشد. بیماری هایی با آمار مرگ و میر بالا مانند سرطان، تصلب شراین، دیابت، بیماری آلزایمر و ایدز، هنوز به اندازه کافی شناخته نشده اند و نیاز به مطالعات بیشتری دارند. علاوه بر این، انواع اختلالات منتشر و متابولیتی نیز کماکان آسیبهای شدیدی بر سلامت انسان وارد می شود.
فصل اول: مقدمه کار با حیوانات آزمایشگاهی
فصل دوم: اخلاق در کار با حیوانات آزمایشگاهی
فصل سوم: انواع حیوانات آزمایشگاهی
فصل چهارم: ویژگی های جوندگان و خرگوش در تحقیقات بالینی
فصل پنجم: عوامل بیماری زا در حیوانات آزمایشگاهی
فصل ششم:ملاحضات کار با حیوانات آزمایشگاهی
فصل هفتم: حفظ سلامتی حیوانات آزمایشگاهی
فصل هشتم: روش های مهار و مقید سازی حیوانات آزمایشگاهی
فصل نهم: رو.ش های نشانه گذاری حیوانات آزمایشگاهی
فصل دهم: روش های تجویز حیوانات آزمایشگاهی
فصل یازدهم: روش های نمونه برداری حیوانات آزمایشگاهی
فصل دوازدهم: بررسی نمونه های حیوانات آزمایشگاهی
فصل سیزدهم: روش های تصویربرداری از حیوانات آزمایشگاهی
فصل چهاردهم: کنترل درد و ناراحتی حیوانات آزمایشگاهی
فصل پانزدهم: اصول بیهوشی حیوانات آزمایشگاهی
فصل شانزدهم: اصول جراحی حیوانات آزمایشگاهی
فصل هفدهم: کاربرد حیوانات آزمایشگاهی در مطالعات بالینی
فصل هجدهم: اصول مرگ آسان و معدوم سازی حیوانات آزمایشگاهی
فصل نوزدهم: روش های جایگزین کار با حیوانات آزمایشگاهی
واژه نامه
| دسته بندی موضوعی | موضوع فرعی |
| علوم پزشكي |
علوم آزمايشگاهی
پزشكي |